Ο Thomas Michael Kilkenny, διευθυντής του Ινστιτούτου Ιατρικής του Ύπνου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Northwell Staten Island, επισημαίνει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες για να εξασφαλίσουμε πως ο μεσημεριανός ύπνος μας είναι πραγματικά ωφέλιμος. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια ιδανική διάρκεια που μεγιστοποιεί τα οφέλη του.
«Ένας καλοσχεδιασμένος μεσημεριανός ύπνος μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ποιότητα της καθημερινότητάς μας», δηλώνει ο Kilkenny, υπογραμμίζοντας ότι κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για άτομα –κυρίως γυναίκες– που δεν καταφέρνουν να κοιμούνται επαρκώς το βράδυ.
Η έλλειψη ύπνου, όπως εξηγεί, επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο την εγρήγορση και τις γνωστικές λειτουργίες, αλλά και τη διάθεση, τον μεταβολισμό, την ορμονική ισορροπία και το ανοσοποιητικό σύστημα.
Οι συνέπειες της στέρησης ύπνου
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, το 35% των ενηλίκων δεν κοιμούνται επαρκώς. Έρευνες έχουν δείξει πως η χρόνια έλλειψη ύπνου σχετίζεται με πληθώρα προβλημάτων: από εξασθένηση της μνήμης και μειωμένη πνευματική απόδοση, μέχρι αυξημένο κίνδυνο για υπέρταση, διαβήτη, καρδιαγγειακά και ηπατικά προβλήματα, καθώς και κατάθλιψη.
Επιπλέον, η ανεπαρκής ξεκούραση αποδυναμώνει την άμυνα του οργανισμού, αυξάνοντας την πιθανότητα λοιμώξεων. Έχει επίσης συσχετιστεί με την αύξηση του σπλαχνικού λίπους — του επικίνδυνου λίπους γύρω από τα όργανα — που συνδέεται με μεταβολικές διαταραχές και αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η μακροχρόνια στέρηση ύπνου μπορεί να λειτουργήσει ως στρεσογόνος παράγοντας για τον οργανισμό, οδηγώντας σε μυϊκή αποδόμηση και πρόωρη γήρανση.
Πώς ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να βοηθήσει
Όταν τηρούνται συγκεκριμένοι κανόνες, ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να αντισταθμίσει πολλές από αυτές τις αρνητικές συνέπειες. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Sleep Health έδειξε ότι τα άτομα που συνηθίζουν να κοιμούνται το μεσημέρι έχουν μεγαλύτερο όγκο εγκεφάλου – μια διαφορά που μπορεί να αντιστοιχεί σε «νεανικότερο» εγκέφαλο έως και 6,5 χρόνια.
Ο σύντομος ύπνος μέσα στην ημέρα έχει επίσης συσχετιστεί με αυξημένη δημιουργικότητα, ενίσχυση της συναισθηματικής ισορροπίας και της γονικής φροντίδας, αλλά και γενικότερη ευεξία. Οι επιστήμονες μάλιστα έχουν δημιουργήσει και έναν νέο όρο για την ευφορία που ακολουθεί έναν τέτοιο ύπνο: nappiness (από το nap και happiness).
Η κατάλληλη διάρκεια και ώρα
Ο Kilkenny τονίζει ότι η διάρκεια του μεσημεριανού ύπνου παίζει καθοριστικό ρόλο: «Η σιέστα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 20-30 λεπτά. Μάλιστα, ακόμη και ένας σύντομος ύπνος των 10 λεπτών μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα».
Η υπέρβαση αυτής της διάρκειας μπορεί να προκαλέσει αυτό που αποκαλείται «αδράνεια ύπνου» — ένα αίσθημα λήθαργου, αποπροσανατολισμού και μειωμένων δεξιοτήτων κατά την αφύπνιση. Η αδράνεια αυτή είναι αποτέλεσμα αφύπνισης από βαθύτερα στάδια ύπνου, ειδικά από το στάδιο Ν2 του non-REM ύπνου, που το σώμα μπαίνει περίπου 30-45 λεπτά μετά την έλευση του ύπνου.
«Όταν ξυπνάμε από ελαφρύτερα στάδια, ο οργανισμός προσαρμόζεται πολύ πιο εύκολα», λέει ο Kilkenny. Συμπληρώνει ότι οι αρνητικές επιδράσεις ενός παρατεταμένου μεσημεριανού ύπνου εξαρτώνται από παράγοντες όπως η διάρκεια, η προηγούμενη στέρηση ύπνου και η χρονική στιγμή της ημέρας.
Η καλύτερη ώρα για έναν αναζωογονητικό υπνάκο, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι μεταξύ 1 και 3 το μεσημέρι — το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο ανθρώπινος οργανισμός βιώνει φυσική πτώση ενέργειας λόγω του κιρκάδιου ρυθμού.
