Ο ανθρώπινος ώμος διαθέτει τέσσερις ξεχωριστές αρθρώσεις και είναι γεμάτος με μύες που του επιτρέπουν να κινείται με οκτώ διαφορετικούς τρόπους – περισσότερους από κάθε άλλη άρθρωση του σώματος. Αυτή η εξαιρετική ευελιξία μάς επιτρέπει να εκτελούμε πλήθος κινήσεων, από την κολύμβηση και την άθληση, μέχρι την πιο απλή αλλά ουσιαστική πράξη: την αγκαλιά.
Ωστόσο, αυτή η ίδια πολυπλοκότητα καθιστά τον ώμο ευάλωτο σε τραυματισμούς. Μικρές ασυμμετρίες ή πιέσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πόνο, περιορισμό της κίνησης και μακροχρόνια προβλήματα. Επιπλέον, οι ώμοι μας μεταβάλλονται καθώς μεγαλώνουμε – φέρνοντας στο προσκήνιο νέους τύπους τραυματισμών, που απαιτούν εξειδικευμένες προσεγγίσεις.
«Τα προβλήματα στους ώμους δεν αφορούν μόνο μια ηλικιακή ομάδα ή έναν τρόπο ζωής. Μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε φάση της ζωής», επισημαίνει ο Paul Salamh, αναπληρωτής καθηγητής επιστημών αποκατάστασης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts. «Επειδή ζητάμε πολλά από τους ώμους μας, είναι ευάλωτοι σε ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων».
Οι γιατροί καλούνται να παρακολουθούν διαρκώς τις εξελίξεις στις θεραπευτικές μεθόδους και να εφαρμόζουν τα νέα δεδομένα στην πράξη – μια ιδιαίτερη πρόκληση, καθώς κάθε ασθενής, κάθε τραυματισμός και κάθε άθλημα παρουσιάζει τις δικές του ιδιαιτερότητες.
Σε πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Sports Physical Therapy, ο Salamh και η ομάδα του μελέτησαν 19 ερευνητικές εργασίες που αφορούσαν τραυματισμούς ώμου, επικεντρωμένοι σε 7.802 αθλητές από αθλήματα όπως το μπέιζμπολ, η κολύμβηση, το χάντμπολ, το τένις και το αμερικανικό ποδόσφαιρο.
Ο λόγος ήταν απλός: τα ποσοστά πόνου σε ώμους και αγκώνες αυξάνονται σημαντικά στους αθλητές αυτών των αθλημάτων. Έρευνα του 2022 έδειξε πως σχεδόν το 11% των αθλητών ηλικίας 5 έως 18 ετών έχουν βιώσει τραυματισμό στον ώμο.
Οι ερευνητές εντόπισαν πέντε βασικούς παράγοντες κινδύνου: δύο μη τροποποιήσιμους (υπάρχων μυοσκελετικός πόνος) και τρεις που μπορούν να τροποποιηθούν (εύρος κίνησης, μυϊκή δύναμη και προπονητικό φορτίο). Όπως υπογραμμίζει ο Salamh, οι παράγοντες αυτοί δεν λειτουργούν το ίδιο σε κάθε άθλημα. Για έναν κολυμβητή, για παράδειγμα, το επικίνδυνο εύρος κίνησης είναι διαφορετικό από εκείνο ενός παίκτη του τένις.
Σε άλλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Manual and Manipulative Therapy, ο Salamh και άλλοι ειδικοί εξέτασαν το παγωμένο ώμο – μια χρόνια φλεγμονώδη πάθηση που προκαλεί έντονο πόνο και δυσκαμψία. Η ομάδα αναγνώρισε βασικούς παράγοντες κινδύνου και αξιολόγησε 33 διαφορετικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, διακρίνοντάς τες ανάλογα με τη φάση της πάθησης (πρώιμη με κυρίαρχο τον πόνο και μεταγενέστερη με κυρίαρχη τη δυσκαμψία).
«Η θεραπεία ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το στάδιο», εξηγεί ο Salamh. «Μια παρέμβαση που είναι αποτελεσματική σε πρώιμο στάδιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα αν εφαρμοστεί αργότερα».
Στόχος των μελετών αυτών είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο καλύτερης κατανόησης του ώμου – αυτής της εντυπωσιακά πολύπλοκης άρθρωσης – ώστε να διατηρείται υγιής σε κάθε ηλικία.
«Θέλουμε να κάνουμε αυτή την πολυπλοκότητα πιο κατανοητή και διαχειρίσιμη, τόσο για τους κλινικούς γιατρούς όσο και για τους ίδιους τους ασθενείς», τονίζει ο Salamh.
