Σημαντικό έλλειμμα στην πρόληψη και στην ταχύτητα αντιμετώπισης της φλεβικής θρόμβωσης που είναι δυνητικά θανατηφόρα, διαπιστώνει ο καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Γρηγόρης Γεροτζιάφας, και διευθυντής του ερευνητικού τμήματος Καρκίνος Και Θρόμβωση ΙNSERM U938, ο οποίος και αποδίδει το πρόβλημα στην έλλειψη γνώσεων των ιατρών που θεραπεύουν, των πολιτικών που αποφασίζουν και των πολιτών που ασθενούν.
Κενό στη μετάβαση της γνώσης, όπως το χαρακτηρίζει, που πλέον όμως ευελπιστεί να καλύψει η τεχνητή νοημοσύνη. Το τμήμα του σε συνεργασία με το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ, αναπτύσσει εφαρμογή για την εκτίμηση του κινδύνου φλεβικής θρόμβωσης, η οποία αποτελεί προοίμιο της πνευμονικής εμβολής. Ο κ. Γεροτζιάφας, ο οποίος παραχωρεί συνέντευξη στο Πρακτορείο FM με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης, εξηγεί στη δημοσιογράφο Τάνια Μαντουβάλου, ότι στην εφαρμογή αυτή απαντά ο γιατρός σε δέκα ερωτήσεις που προκύπτουν από το ιστορικό του ασθενούς.
«Και με τον αλγόριθμο της τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί, μπορεί να μάθει ποια είναι η προτεινόμενη προφύλαξη για τον συγκεκριμένο άρρωστο, σύμφωνα με τρεις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.
Ο γιατρός θα αποφασίσει αν θα την εφαρμόσει ή όχι, γιατί θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ιατρική ευθύνη βρίσκεται πάντα στο πρόσωπο του γιατρού. Πρόκειται για ένα εργαλείο το οποίο θα επιτρέψει να μετρήσει τον κίνδυνο ο γιατρός, και αυτός που είναι υψηλού κινδύνου να πάρει αντιπηκτική προφύλαξη όταν έχει καρκίνο, ή οξεία παθολογική νόσο. Υπολογίζουμε η εφαρμογή να είναι διαθέσιμη μέσα στο καλοκαίρι».
Τι είναι η θρόμβωση- Δύο δισ. το ετήσιο κόστος της πνευμονικής εμβολής στην ΕΕ
Τι ακριβώς είναι όμως η θρόμβωση. «Θρόμβωση είναι όταν το αίμα πήζει μέσα στα αγγεία. Φυσιολογικά το αίμα είναι ένα υγρό. Για να σταματήσει η αιμορραγία, όταν έχουμε ένα τραυματισμό, μετατρέπεται ελεγμένα και τοπικά σε ένα πήγμα. Αν αυτή η διαδικασία ξεφύγει από τον έλεγχο, τότε σχηματίζεται ένας θρόμβος που αποφράσσει το αγγείο.
Μπορεί να σχηματιστεί, είτε στα αρτηριακά αγγεία και τότε μιλάμε για έμφραγμα του μυοκαρδίου, ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε στα φλεβικά αγγεία, δηλαδή στις φλέβες του ποδιού, ή στο δίκτυο του πνεύμονα. Και τότε μιλάμε για πνευμονική εμβολή, η οποία είναι δυνητικά θανατηφόρα. Η πνευμονική εμβολή είναι η συνέχεια της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης στα πόδια. Άρα αν βουλώσει μία φλέβα στα πόδια, αν δεν κάνουμε γρήγορα τη διάγνωση και δεν δώσουμε γρήγορα αντιπηκτική θεραπεία, τότε μπορεί να εξελιχθεί σε πνευμονική εμβολή». Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία 600.000 άνθρωποι πεθαίνουν από πνευμονική εμβολή στην ΕΕ κάθε χρόνο, ενώ το κόστος της φλεβικής θρόμβωσης και της πνευμονικής εμβολής υπολογίζεται ετησίως γύρω στα δύο δισεκ. ευρώ.
Με φαρμακευτική προφύλαξη ο κίνδυνος μειώνεται έως και 95%
«Κι όλα αυτά για ένα νόσημα που μπορεί να προληφθεί γιατί έχουμε εργαλεία που μπορούμε να δούμε ποιος διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει θρόμβωση». Ποιες είναι άραγε οι ομάδες υψηλού κινδύνου; «Στο γενικό πληθυσμό η συχνότητα είναι 1 στους 1000. Στους νέους είναι 1 στους 10.000. Σε άτομα άνω των 80 κινδυνεύει ένας στους 100. Στα άτομα με ενεργό καρκίνο κινδυνεύουν οι 10 στους 100, στα άτομα που νοσηλεύονται με οξεία παθολογική νόσο, η συχνότητα αγγίζει το 20%, ενώ στα άτομα που νοσηλεύονται με covid η συχνότητα αγγίζει το 40%. Αν παρέμβουμε σε αυτούς τους ανθρώπους έγκαιρα και κάνουμε φαρμακευτική προφύλαξη, μπορούμε να ελαττώσουμε έως και κατά 95% τον κίνδυνο για πνευμονική εμβολή. Κάτι που είναι άκρως σημαντικό αφενός και κυρίως γιατί σώζουμε ζωές, αλλά είναι σημαντικό και σε κλίμακα εθνικής οικονομίας, αν λάβει κανείς υπόψη ότι ένα επεισόδιο φλεβικής θρόμβωσης κοστίζει στην Ευρώπη 15.000 ευρώ».
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο διεθνώς αναγνωρισμένος αιματολόγος, το πρόβλημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι ότι οι γνώσεις αυτές δεν έχουν περάσει ακόμη, ούτε στους πολιτικούς που αποφασίζουν, ούτε στους γιατρούς.
Οι ογκολόγοι εφαρμόζουν τις κατευθυντήριες οδηγίες για την προφύλαξη της φλεβικής θρόμβωσης σε ένα ποσοστό 20-30%
«Σύμφωνα με ευρωπαϊκές μελέτες οι ογκολόγοι εφαρμόζουν τις κατευθυντήριες οδηγίες, για την προφύλαξη της φλεβικής θρόμβωσης σε ένα ποσοστό 20-30%. Η ταχύτητα με την οποία γίνεται η διάγνωση από το γιατρό, το πόσο γρήγορα ο ασθενής θα συνειδητοποιήσει τα συμπτώματα του για να πάει στο γιατρό, και ο γιατρός να καταλάβει και να ξεκινήσει θεραπεία, είναι πάρα πολύ χαμηλή. Κι αυτό γιατί οι ασθενείς ενημερώνονται για τη φλεβική θρόμβωση, από το γείτονα, το ίντερνετ, ή κάποιο άλλο ασθενή, αλλά όχι από τους γενικούς γιατρούς ή τους ογκολόγους που τους παρακολουθούν». Πώς όμως θα περάσει η γνώση στους μη ειδικούς γιατρούς, στους πολιτικούς, και στους πολίτες για να κάνουν μία απλή ερώτηση στο γιατρό τους: Έχω κίνδυνο για φλεβική θρόμβωση; θέτει ρητορικά το ερώτημα ο κ. Γεροτζιάφας.
Και συμπληρώνει: «Εμείς οι πανεπιστημιακοί, οι ερευνητές ξέρουμε πράγματα που κάποιες φορές οι γιατροί της πρώτης γραμμής δεν τα γνωρίζουν. Αυτή λοιπόν την αναγκαία μεταφορά γνώσης μπορεί να την κάνει η νέα τεχνολογία και εργαλεία, όπως αυτό που σας προανέφερα». Ποιος όμως ευθύνεται για το έλλειμμα στην τόσο σημαντική για να σωθεί μία ζωή μεταφορά γνώσης; «Εγώ δεν θέλω να ρίξω πολιτικές ευθύνες. Το πρόβλημα είμαστε εμείς οι ειδικοί που εκπέμπουμε το μήνυμα. Δεν έχουμε μιλήσει με τον τρόπο που χρειάζεται, έτσι ώστε να μας καταλάβουν αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις. Και επίσης, είτε μας αρέσει είτε όχι, πρέπει να μετατρέψουμε αυτές τις παρεμβάσεις σε οικονομικό όφελος». Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι ο καθηγητής Αιματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης Γρηγόρης Γεροτζιάφας συμμετείχε σε κομβικό ρόλο στη συγγραφή των νέων κατευθυντήριων οδηγιών της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ESMO) για την πρόληψη και τη θεραπεία της φλεβικής θρόμβωσης και συγκεκριμένα ήταν υπεύθυνος για το κομμάτι που αφορά στην προφύλαξη από τη φλεβική θρόµβωση.
