Τρεις βασικούς κανόνες αρκεί να ακολουθήσουν όσοι πλοηγούνται στο διαδίκτυο, προκειμένου να αποφύγουν τις «κακοτοπιές» του μέσου και να απολαύσουν τα πολλαπλά του ευεργετήματα.
Αυτό τονίζει μιλώντας στο CNN Greece ο κ. Μανώλης Σφακιανάκης, πρόεδρος του Ινστιτούτου CSI και πρώην διευθυντής της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος, ξεκαθαρίζοντας πάντως πως πλέον η ζωή μας γίνεται ολοένα και πιο ψηφιακή.
Δίνει μάλιστα χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως για παράδειγμα η δυνατότητα διενέργειας εκλογών online με απόλυτη ασφάλεια που αποδεικνύουν ότι ήδη τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Την ίδια στιγμή εφιστά την προσοχή, τόσο σε γονείς όσο και σε επαγγελματίες, καθώς οι επιτήδειοι, ειδικά την περίοδο των γιορτών καραδοκούν.
«Το διαδίκτυο έχει 98% θετικά και 2% αρνητικά», τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Σφακιανάκης, για να προσθέσει πως «αν όμως δεν προσέξεις στο διαδίκτυο, αν δεν μάθεις τους κανόνες που χρειάζονται για να πλοηγηθείς, δυστυχώς υπάρχει μεγάλο πρόβλημα». Δίνει μάλιστα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αναφέροντας ότι, όπως όταν σου δώσουν ένα αυτοκίνητο για να οδηγήσεις, έχει πάρει ήδη δίπλωμα, το ίδιο συμβαίνει και στο διαδίκτυο. Με τη διαφορά ότι στο διαδίκτυο δεν υπάρχει επίσημο δίπλωμα οδήγησης, υπάρχει η ευαισθησία των ίδιων των χρηστών να μάθουν τους κανόνες.
Για να γίνει αυτό υπάρχουν πολλά ελεύθερα εργαλεία και, όπως τονίζει ο κ. Σφακιανάκης, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε τον κ. Πιερρακάκη και το Gov.gr όπου υπάρχει μια πλήρης βιβλιοθήκη για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Παράλληλα, υπάρχει και το CSI Institute, το οποίο είναι ένα μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο που δημιούργησε ο ίδιος ο κ. Σφακιανάκης για να κεφαλαιοποιήσει τη γνώση από τις δεκαετίες ενασχόλησής του με την ψηφιακή ασφάλεια. Αυτή τη στιγμή το Ινστιτούτο CSI έχει 60 συνεργάτες και φροντίζει να εκπαιδεύει και ενημερώνει τον πολίτη και να είναι δίπλα του όταν έχει πρόβλημα με το διαδίκτυο.
Οι τρεις κανόνες του ασφαλούς διαδικτύου
Με αυτά τα δεδομένα, όπως τονίζει ο κ. Σφακιανάκης, όποιο κάνουν χρήση του διαδικτύου χωρίς να γνωρίζουν τους κανόνες τους θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια σειρά από προβλήματα. Το πρώτο από αυτά σχετίζεται με τα παιδιά: όταν κινούνται σε ελεύθερο διαδίκτυο χωρίς κανόνες από τους γονείς και παράλληλα δεν υπάρχει σχετικό μάθημα στο σχολείο, τότε τα πράγματα είναι δύσκολα.
Για να αντιμετωπίσει αυτό ακριβώς το πρόβλημα, το CSI Institute διαθέτει ειδικές ακαδημίες για γονείς και παιδιά που εκπαιδεύουν με βάση τους κανόνες ασφαλούς πλοήγησης.
«Τα παιδιά μας, αν τα αφήσεις ελεύθερα, μπορούν να εκτεθούν σε πολλούς κινδύνους, όπως είναι οι αποπλανήσεις. Μέσα από τα βιντεοπαιχνίδια συνομιλούν με αγνώστους, οι οποίοι με τη σειρά τους θα επιδιώξουν να το απομονώσουν και να το κακοποιήσουν» τονίζει χαρακτηριστικά.
Και προσθέτει πως όλα αυτά θα είχαν αποφευχθεί αν οι γονείς πρόσεχαν τα παιδιά και δεν πήγαιναν ραντεβού στα τυφλά.
«Πρώτος κανόνας λοιπόν είναι ότι δεν πηγαίνουμε ραντεβού στα τυφλά με ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε».
Ο δεύτερος κανόνας, όπως τονίζει ο κ. Σφακιανάκης είναι ότι στην κοινωνική δικτύωση και γενικότερα στο διαδίκτυο προέχουμε με ποιους μιλάμε. «Ξέρετε πόσο εύκολο είναι να μπει κανείς σε ένα email ή στο Facebook; Αξίζει τον κόπο να τα δίνουμε όλα σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε; Γιατί οι άνθρωποι που δεν γνωρίζουμε είναι αυτοί που θέλουν να μας εκμεταλλευθούν» εξηγεί χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι δεν φταίνε οι τράπεζες αν εμείς απαντάμε και δίνουμε τα στοιχεία μας σε κακόβουλα email.
Προτείνει δε να υιοθετήσουμε τον κανόνα ότι «φίλους στα κοινωνικά δίκτυα έχω όσους έχω και στην πραγματική ζωή» και κατά συνέπεια δεν συνομιλούμε ποτέ με αγνώστους και δεν αποδεχόμαστε άκριτα τα αιτήματα φιλίας.
Ο τρίτος κανόνας αφορά τους γονείς. Ο κάθε γονιός, γονιός θα πρέπει να εγκαταστήσει ένα firewall που εποπτεύει τα δίκτυα και τη χρήση τους ενώ ταυτόχρονα δεν επιτρέπει σε κακόβουλους να μας πάρουν τα δεδομένα. Άρα, προτείνουμε στους γονείς την αγορά ενός firewall, το οποίο και θα είναι παράλληλα και antivirus. Έτσι τα παιδιά μας θα βλέπουν αυτά που θέλουμε εμείς και μόνο και μάλιστα στις ώρες που επιθυμούμε.
Η προστασία των επιχειρήσεων
Ένα άλλο σημαντικό σημείο που σχετίζεται με την ασφάλεια στη χρήση του διαδικτύου αφορά τις επιχειρήσεις. Όπως τονίζει ο κ. Σφακιανάκης, «στις ατομικές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις γίνεται ένα μεγάλο πάρτι» γιατί οι ιδιοκτήτες τους και τα αρμόδια στελέχη δεν ασφαλίζουν τα δεδομένα και τις διαδικασίες που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου και δεν επενδύουν καθόλου σε cyber security. Αποτέλεσμα είναι να βρίσκονται σε έξαρση οι εκβιασμοί μέσω του διαδικτύου, όπως για παράδειγμα τα ransomware τα οποία είναι κακόβουλα προγράμματα που σου «κλειδώνουν» την εταιρεία και θα πρέπει να πληρώσεις για να αποκτήσεις τα δεδομένα σου.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, όταν δεν θωρακίζουμε τις εταιρείας μας όπως πρέπει, είναι να μπει κάποιος κακόβουλος, ο οποίος αποκτά πρόσβαση και διαβάζει την αλληλογραφία μας. Πρόκειται για την απάτη που αποκαλείται “Man in the middle” κατά την οποία ο επιτήδειος έχει πρόσβαση στα email και κατ΄ επέκταση γνωρίζει τις συμφωνίες και της συνεργασίες της εταιρείας. Έτσι, μπορεί να προσποιηθεί ότι είναι κάποιος συνεργάτης μας και μας στέλνει ένα email που μας ζητάει να στείλουμε αλλού χρήματα για κάποια συναλλαγή μας. Οι ανυποψίαστοι χρήστες κάνουν ό,τι τους ζητάει με αποτέλεσμα να πέσουν θύμα της απάτης και να χάσουν τα χρήματά τους.
Όπως εξηγεί ο κ. Σφακιανάκης, το cyber security στις εταιρείες είναι μονόδρομος και πρέπει όλοι να επενδύσουμε σε αυτό. «Όπως είπα σε έναν φίλο μου που έχει κάνει επενδύσεις επί επενδύσεων, ‘χτίζεις παλάτια στην άμμο’ καθώς δεν έχεις επενδύσει σε cyber security» τονίζει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ακριβώς επειδή δεν επενδύουμε σε security, υπάρχουν δύο εταιρείες: αυτές που έχουν δεχθεί hacking και αυτές που θα δεχθούν επίθεση hacking λίαν συντόμως.
Τα πλεονεκτήματα του διαδικτύου
Στον αντίποδα όλων των παραπάνω, και προκειμένου να έχουμε μια σφαιρική εικόνα, ο κ. Σφακιανάκης τονίζει πως το διαδίκτυο μας έχει ομορφύνει αλλά και βελτιώσει τη ζωή.
«Το διαδίκτυο είναι ‘φως’, το διαδίκτυο είναι η μεγαλύτερη εφεύρεση όλων των εποχών, το διαδίκτυο είναι η μεγαλύτερη κοινωνία σε όλο τον κόσμο» τονίζει. Δίνει μάλιστα χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Η χρήση του διαδικτύου μας έχει βοηθήσει στις επικοινωνίες. Αν σκεφτούμε πόσα χρήματα πληρώναμε για τηλέφωνα. «Σήμερα πληρώνω το 1/10 από όσα πληρώναμε πριν 10 χρόνια» τονίζει, προσθέτοντας πως αυτή τη στιγμή οι εφαρμογές είναι δεκάδες και μπορούμε να μιλάμε και να βλέπουμε το συνομιλητή μας σε πραγματικό χρόνο.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό ευεργέτημα του διαδικτύου είναι πως μπορούμε να επισκεφθούμε οποιοδήποτε αξιοθέατο παγκοσμίως ψηφιακά. Για παράδειγμα μπορούμε να πραγματοποιήσουμε εικονική ξενάγηση στο Μουσείο του Λούβρου και να δούμε εντελώς δωρεάν όλα τα εκθέματα, αν έχουμε μόνο λίγη άνεση χρόνου.
Άλλο κομμάτι που έχει βοηθήσει είναι η τηλειατρική. Χάρη σε αυτή μπορεί κανείς ακόμα σε ένα μικρό νησί να έχει επικοινωνία με τα μεγαλύτερα ιατρικά κέντρα, ενώ το η τεχνολογία 5G δίνει χιλιοστά ακρίβειας σε εγχειρίσεις και τομές, επιτρέποντας να γίνουν εξ΄αποστάσεως ακόμη και οι πιο περίπλοκες ιατρικές πράξεις. Έτσι η εγχείρηση γίνεται σε πραγματικό χρόνο ενώ ο ασθενής βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το γιατρό.
Μια άλλη καινοτομία είναι η ψηφοφορία μέσα από το διαδίκτυο με απόλυτη ασφάλεια. Μάλιστα, όπως αναφέρει ο κ. Σφακιανάκης, η εταιρεία μας έχει κάνει το σύστημα αυτό με συμμαχία με άλλη εταιρεία, προσφέροντας μια λύση για εκλογές εξ΄αποστάσεως με απόλυτη ασφάλεια».
Για παράδειγμα, όπως εξηγεί, σε λίγες ημέρες γίνονται εκλογές σε συλλόγους γονέων κηδεμόνων στα περισσότερα σχολεία της χώρας. Εκεί στο παρελθόν πολλοί δεν συμμετείχαν καθώς δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν στη δια ζώσης ψηφοφορία. Τώρα όμως αυτό είναι εφικτό από το σπίτι τους, με ευκολία και ταυτόχρονα απόλυτη ασφάλεια. Και στέλνει μήνυμα προς όλους τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων στη χώρα ότι μπορούν όλοι να ψηφίζουν με απόλυτη ευκολία αλλά και ασφάλεια. Μάλιστα, όλα τα στοιχεία της ψηφοφορίας φυλάσσονται δωρεάν για ένα χρόνο για τυχόν ενστάσεις και τυχόν παρατηρήσεις, εξασφαλίζοντας το αδιάβλητο της διαδικασίας.
Η επόμενη ημέρα
Ως προς το τι μέλει γενέσθαι την επόμενη ημέρα ο κ. Σφακιανάκης προβλέπει πως είναι μονόδρομος να ψηφιοποιηθούν τα πάντα και πως το πολύ σε 2-3 χρόνια η ζωή μας θα περάσει σχεδόν εξ’ ολοκλήρου μέσα από το διαδίκτυο. Μάλιστα, τονίζει πως η χώρα μας έχει την τύχη να έχει υπουργό τον κ. Πιερρακάκη ο οποίος μας έχει κάνει να είμαστε υπερήφανοι ενώ θεωρεί πως η Ελλάδα άλλαξε ήδη προς το καλύτερο. Ταυτόχρονα, προτείνει στις νέες να αφιερώσουν λίγο χρόνο στον προγραμματισμό, καθώς θα τους βοηθήσει σε όλα τα επίπεδα και θα ξεχωρίσουν από τον ανταγωνισμό. «Με απλά λόγια, αν δεν ακολουθήσεις την τεχνολογία, δεν θα μπορείς να ενταχθείς στην κοινωνία που έρχεται» καταλήγει.
