Το οικονομικό αποτύπωμα της Βιομηχανίας Χάρτου καθώς και τις προοπτικές και τις βασικές προκλήσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή της, αναδεικνύει η μελέτη «Η Βιομηχανία Χάρτου στην Ελλάδα: Συνεισφορά στην ελληνική οικονομία, προκλήσεις και προοπτικές ανάπτυξης» που εκπόνησε το Ιδρύμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ για την Ένωση Βιομηχανιών Χάρτου Ελλάδας – Ε.ΒΙ.Χ.Ε.
Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης παρουσιάστηκαν σήμερα σε ειδική Συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσαν η Ε.ΒΙ.Χ.Ε. και το ΙΟΒΕ, με κεντρικό ομιλητή τον κ. Κωστή Χατζηδάκη, Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Στη συζήτηση συμμετείχαν η κα Αλεξάνδρα Σδούκου, Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο κ. Δημήτρης Θεοχάρης, Πρόεδρος Ε.ΒΙ.Χ.Ε., ενώ χαιρετισμό απηύθυνε η κα Άννα Μάνη-Παπαδημητρίου, Υφυπουργός Ανάπτυξης. Ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ και Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έκανε τις εισαγωγικές παρατηρήσεις ενώ τη μελέτη παρουσίασε η κα Σοφία Σταυράκη, Ερευνήτρια ΙΟΒΕ. Τη συζήτηση συντόνισε η κα Χρύσα Λιάγγου, δημοσιογράφος στην Καθημερινή.
Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Χατζηδάκης, στην ομιλία του δήλωσε: «Πέντε χρόνια ανοδικής πορείας για την ελληνική οικονομία αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα μπορεί να αλλάζει! Σε αυτή την κατεύθυνση είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε. Και είμαι βέβαιος ότι η ελληνική βιομηχανία χάρτου έχει τις δυνατότητες να συμμετάσχει ενεργά σε αυτή την ανοδική πορεία: προσθέτοντας επενδύσεις, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, συμβάλλοντας ακόμα πιο ενεργά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας!».
Η Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κα Σδούκου, τόνισε: «Το ενεργειακό κόστος της εγχώριας βιομηχανίας αποτελεί βασική προτεραιότητα της Κυβέρνησης, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων μας. Το Υπουργείο στην κατεύθυνση της μείωσής του έχει υιοθετήσει ένα πλέγμα κρατικών ενισχύσεων και άλλων στοχευμένων παρεμβάσεων στον τομέα της αυτοκατανάλωσης και της εξοικονόμησης ενέργειας».
Η Υφυπουργός Ανάπτυξης, κα Μάνη-Παπαδημητρίου, στον χαιρετισμό της περιέγραψε την πρόοδο και προτεραιότητες πολιτικής στον ευρύτερο τομέα της βιομηχανίας.
Ο Πρόεδρος Ε.ΒΙ.Χ.Ε., κ. Θεοχάρης, δήλωσε: «Με χαρά και υπερηφάνεια η Ε.ΒΙ.Χ.Ε παρουσίασε σήμερα την κλαδική μελέτη χάρτου, που εκπόνησε το ΙΟΒΕ, στην οποία απεικονίζεται ένας εξωστρεφής κλάδος βιομηχανίας και μεταποίησης με σφρίγος και δυναμική. Η κυβέρνηση μάς τίμησε με την παρουσία κορυφαίων εκπροσώπων της, κάτι που λαμβάνουμε ως δέσμευση πως θα σταθεί πλάι μας στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε. Η αθρόα προσέλευση μελών και συνεργατών μας, μάς κάνει να ατενίζουμε το μέλλον όλοι μαζί με πίστη και αισιοδοξία».
Ο Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ, κ. Βέττας, τόνισε τη σημασία της ανάλυσης δυναμικών κλάδων της οικονομίας, της λεπτομερούς αποτύπωσης των δεδομένων τους και της εκτίμησης του αποτυπώματός τους στην ευρύτερη οικονομία, και των μελλοντικών προοπτικών και προκλήσεων. Σημείωσε, επίσης, ότι για να επιτευχθούν ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης και αύξησης αμοιβών μεσοπρόθεσμα είναι απαραίτητη η σταδιακή μετακίνηση φυσικών και ανθρώπινων πόρων σε κλάδους με υψηλή παραγωγικότητα και εξωστρέφεια.
Κύρια σημεία της μελέτης
Βασικά μεγέθη και επιδόσεις της Βιομηχανίας Χάρτου
Η παραγωγική δραστηριότητα της Βιομηχανίας Χάρτου ενισχύθηκε σημαντικά μετά το 2020, εν μέρει λόγω της αύξησης του ηλεκτρονικού εμπορίου και των συνεπαγόμενων αναγκών για συσκευασίες. Ο κύκλος εργασιών του κλάδου εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε €2,13 δισεκ. το 2023 από 1,52 δισεκ. το 2020, αντανακλώντας την αύξηση του όγκου παραγωγής, αλλά και των τιμών λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής.
Η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου παρουσίασε υψηλό βαθμό ανθεκτικότητας στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, με την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) της να διαμορφώνεται σε €426 εκατ. το 2022, συμμετέχοντας σε ποσοστό 2,2% στο αντίστοιχο μέγεθος της Μεταποίησης από 1,8% το 2012.
Η επενδυτική ένταση στη Βιομηχανία Χάρτου είναι σε υψηλότερο επίπεδο συγκριτικά με τον μέσο όρο της Μεταποίησης. Οι επενδύσεις της Βιομηχανίας Χάρτου έφτασαν τα €107,4 εκατ. το 2022, αντιπροσωπεύοντας το 24% της ΑΠΑ του κλάδου, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 15% για το σύνολο της εγχώριας Μεταποίησης.
Η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου ξεχωρίζει και για τη συμμετοχή της στο σύστημα ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασίας χαρτιού, δεδομένου πως παράγεται χαρτόνι από το ανακυκλωμένο χαρτόνι που συλλέγεται στη χώρα, συμβάλλοντας καθοριστικά εκ φύσεως στη βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και στην εφαρμογή του υποδείγματος της κυκλικής οικονομίας, στην επίτευξη υψηλότερου εθνικού ποσοστού ανακυκλωμένων αποβλήτων συσκευασίας χαρτιού σε σύγκριση με τον μέσο όρο στην ΕΕ-27, και στη συμμόρφωση με τους σχετικούς στόχους πολιτικής που έχουν τεθεί με ορίζοντα το 2025 και το 2030.
Η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου παρουσιάζει αξιοσημείωτη εξαγωγική δραστηριότητα. Οι εξαγωγές προϊόντων χαρτιού ανήλθαν σε €800 εκατ. το 2023, σημειώνοντας άνοδο 9,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σε αντίθεση με τις εισαγωγές η αξία των οποίων ανήλθε σε €1,64 δισεκ. από €1,84 δισεκ. ένα έτος νωρίτερα. Ευρύτερα στον κλάδο, σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα σημειώνεται και στα ανακτημένα από το σύστημα ανακύκλωσης απόβλητα χαρτιού που αποτελούν πρώτη ύλη για την παραγωγή χαρτιού και χαρτονιού.
Την τελευταία τετραετία καταγράφεται αυξητική τάση στις τιμές των ενεργειακών αγαθών, οι οποίες δημιούργησαν σοβαρές πιέσεις στην εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου. Η αύξηση των τιμών ενέργειας οδήγησε σε αύξηση των ενεργειακών δαπανών της Βιομηχανίας Χάρτου, οι οποίες εκτιμάται ότι ανήλθαν σχεδόν στα €170 εκατ. το 2022 από €83 εκατ. το 2021. Διαχρονικά, οι δαπάνες ενέργειας στο σύνολο των δαπανών για τη Βιομηχανία Χάρτου είναι υψηλότερες σε σχέση με τη Μεταποίηση.
Ο κλάδος χάρτου, λόγω της δυναμικότητας και ανθεκτικότητάς του, αποδεικνύεται ελκυστικός σε ξένες ιδιωτικές επενδύσεις. Απόδειξη αυτού, το γεγονός πως υπάρχουν εργοστάσια αλλά και επιχειρήσεις του κλάδου που αποτελούν θυγατρικές αλλοδαπών ομίλων.
Συμβολή της Βιομηχανίας Χάρτου στην οικονομία
Συνυπολογίζοντας τις έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις από τη διασύνδεση της εγχώριας Βιομηχανίας Χάρτου, με τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, η συνολική συμβολή της στο ΑΕΠ της χώρας υπολογίζεται σε €1,74 δισεκ. το 2023, περιλαμβανομένου του χονδρεμπορίου χαρτιού και των εξαγωγών χαρτιού ανακύκλωσης. Για κάθε €1 προστιθέμενης αξία που παράγει η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου, το ΑΕΠ της χώρας εκτιμάται ότι αυξάνεται κατά περίπου €2,4. Σε όρους απασχόλησης, η επίδραση εκτιμάται σε 35 χιλ. θέσεις εργασίας το 2023. Ως προς τα δημόσια έσοδα, η συνεισφορά της Βιομηχανίας Χάρτου εκτιμάται σε €509 εκατ. το 2023.
Προκλήσεις για τη Βιομηχανία Χάρτου
Οι επιχειρήσεις της Βιομηχανίας Χάρτου καλούνται να λειτουργήσουν σε περιβάλλον αβεβαιότητας, με υψηλό κόστος ενέργειας, καθώς και να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις όπως η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και οι αυξημένες ανάγκες για χρηματοδότηση.
Οι προκλήσεις αυτές αναδεικνύουν και νέες προτεραιότητες, όπως η υλοποίηση επενδύσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η ψηφιακή αναβάθμιση, με σκοπό τη διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, αλλά και η υιοθέτηση «κυκλικών» επιχειρηματικών μοντέλων λειτουργίας, με νέες τεχνολογίες παραγωγής και ανακύκλωσης για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης.
Ενδεικτικά πεδία παρεμβάσεων
Απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης έργων του τομέα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, διευκόλυνση των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, καθώς και βελτίωση του χωροταξικού σχεδιασμού.
Προσφορά διμερών συμβολαίων (Power Purchase Agreements – PPAs) από ΑΠΕ στις εγχώριες βιομηχανίες σε ανταγωνιστικές τιμές.
Ενίσχυση διασυνδέσεων και ρυθμιστικές παρεμβάσεις, έτσι ώστε η σύζευξη της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να καταστεί στην πράξη αποτελεσματική και να οδηγεί σε μείωση του ενεργειακού κόστους.
Επιδότηση μπαταριών για τα ενεργοβόρα εργοστάσια του κλάδου, προκειμένου να γίνεται χρήση φθηνότερου ηλεκτρικού ρεύματος, όταν η τιμή του είναι απαγορευτική, καθώς και επενδύσεων ΑΠΕ, που θα χρησιμοποιούνται για ιδιοκατανάλωση.
Σχήμα κρατικών ενισχύσεων σε βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας για την αντιστάθμιση του υψηλού ενεργειακού κόστους, με την υιοθέτηση μιας τιμής στόχου (ανάλογο άλλων χωρών της ΕΕ).
Δράσεις για την προώθηση της κυκλικότητας, όπως η υλοποίηση χωριστού συστήματος συλλογής χαρτιού προς ανακύκλωση, καθώς και η ορθή εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα και για τις μεταφορές αποβλήτων.
