Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στους έγκριτους και παγκόσμιας εμβέλειας Financial Times έκανε αναφορά στους πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης και προειδοποίησε ότι αν δεν τηρηθούν: «Μπορεί να κερδίσουμε τον αγώνα για την κλιματική ουδετερότητα και να ανακαλύψουμε ότι τρέχαμε στον λάθος αγώνα και δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό να συμβεί.
Σε άρθρο του στους Financial Times, με τίτλο «Πέντε χρυσοί κανόνες για την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης», ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προτείνει πέντε βασικούς κανόνες για την επίτευξη της «πράσινης» μετάβασης, οι οποίοι επικεντρώνονται στην αποδοτικότητα, την τεχνολογική ουδετερότητα, την ενσωμάτωση των αγορών, τη διακυβέρνηση και την ισορροπία μεταξύ αποανθρακοποίησης και άλλων στρατηγικών στόχων.
Αναλυτικότερα, ο πρωθυπουργός γράφει, σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε σήμερα στους FT: «Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Οι υψηλές τιμές ενέργειας αφήνουν λίγα περιθώρια να επιβαρύνουμε τις οικονομίες μας με πρόσθετα κόστη. Παράλληλα, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον έχει μειώσει την όρεξη της Ευρώπης να αναπτύξει νέες εξαρτήσεις από καύσιμα, μέταλλα ή τεχνολογίες. Και η ΕΕ αντιμετωπίζει πλήθος άλλων προκλήσεων -η ενεργειακή μας μετάβαση πρέπει να ενισχύσει ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για το πού θέλει να βρίσκεται η Ευρώπη στον κόσμο».
«Με δεδομένες αυτές τις προκλήσεις, θα ήθελα να προτείνω πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση» λέει:
«Πρώτον, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αποδοτικότητα κόστους. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής τους και πετρέλαιο για να θερμάνουν τα σπίτια και τα εργοστάσιά μας, προχωράμε σε αποανθρακοποίηση των πλοίων, των αεροπλάνων και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διαδικασιών. Αυτή η έμφαση στην αντιμετώπιση όλων των εκπομπών ταυτόχρονα είναι βραχυπρόθεσμη. Πρέπει να ενισχύσουμε τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών που είναι ανταγωνιστικές, ενώ συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε εκείνες που δεν είναι -αλλά με έναν λογικό ρυθμό.
Είναι επίσης ολοένα και πιο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι πολύ ακριβά. Πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή, να διατηρήσουμε ευελιξία και να βεβαιωθούμε ότι τα νούμερα συμφωνούν.
Δεύτερον, πρέπει να σεβαστούμε την τεχνολογική ουδετερότητα. Για πολύ καιρό συμπεριφερόμασταν σαν να είναι η ενεργειακή μετάβαση ένα παιχνίδι ηθικής. Ήρθε η ώρα να αποχωρήσουμε από τον κήπο της καλής και κακής ηθικής. Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική, αλλά δεν στηρίζει την παραγωγή αερίου εντός ΕΕ. Υπάρχει αρκετό χρήμα για να χρηματοδοτηθεί το υδρογόνο ως πηγή ενέργειας, αλλά πολύ λίγα για την πυρηνική ενέργεια.
Δεν μπορούμε να διαθέτουμε χρήματα με βάση εντυπώσεις. Πρέπει να επενδύσουμε στις τεχνολογίες που μπορούν να προσφέρουν ό,τι πραγματικά έχει σημασία: τη μείωση των εκπομπών.
Τρίτον, πρέπει να αφιερωθούμε ξανά στην εσωτερική αγορά. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές τιμών στην Ευρώπη, ειδικά στην ηλεκτρική ενέργεια. Η ενσωμάτωση των αγορών γίνεται με το σταγονόμετρο και λίγοι θέλουν να μοιραστούν την φθηνή τους ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι καταλήγουμε με αρνητικές τιμές σε μια χώρα, ενώ σε άλλη έχουμε τιμές σε τριψήφια νούμερα. Αυτό είναι παράνοια. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ενσωμάτωση δεν συμβαίνει από μόνη της. Είναι πολιτικό έργο. Πρέπει να το προωθήσουμε στις υψηλότερες βαθμίδες.
Τέταρτον, χρειαζόμαστε ισχυρότερη διακυβέρνηση της αγοράς. Οι αγορές ενέργειας, και ειδικά οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκες, αλληλένδετες και αδιαφανείς. Αυτό είναι ένα επικίνδυνο κοκτέιλ για ένα προϊόν που είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Οι δομές της αγοράς μας αποσκοπούν στην ορισμένη από το εγχειρίδιο αποδοτικότητα. Αλλά με αυτόν τον τρόπο, το σύστημα και οι επιπτώσεις του στο κοινό γίνονται πολιτικά μη ανεκτά. Πρέπει να ξεκινήσουμε ξανά τη συζήτηση για τη διακυβέρνηση της αγοράς — πώς καθορίζονται οι τιμές, σε ποιες αγορές και ποιος είναι πραγματικά σε θέση να παρακολουθεί αυτές τις τιμές και να αποτρέπει τη χειραγώγηση της αγοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέμπτον και τελευταίο, η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι σκοπός από μόνη της. Για πολλά χρόνια, η Ευρώπη ανέβαζε την αποανθρακοποίηση πάνω από όλα. Άλλοι στόχοι -η απασχόληση, η βιομηχανική παραγωγή, η στρατηγική αυτονομία- χάνονταν όταν συγκρίνονταν με την αποανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να αντέξουμε να παραμείνουμε σε αυτόν τον δρόμο. Η αποανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι ο μόνος στόχος. Αν πρέπει να αποδεχθούμε κάποιες εκπομπές για λίγο περισσότερο για να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας το κάνουμε. Πρέπει να έχουμε αυτές τις συζητήσεις με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα υπόλοιπα θα μπουν στη θέση τους.
Αυτοί οι πέντε κανόνες είναι απλοί. Πιθανώς, από μόνοι τους, να μην είναι αμφιλεγόμενοι. Αλλά αν τους πάρουμε σοβαρά -αν καθορίσουμε στρατηγική με βάση αυτούς τους κανόνες- αναπτύσσουμε μια πολύ διαφορετική ατζέντα για την ΕΕ, και μια ριζική. Πιστεύω ότι είναι αυτό που χρειαζόμαστε το 2025. Διαφορετικά, μπορεί να κερδίσουμε τον αγώνα για την κλιματική ουδετερότητα και να ανακαλύψουμε ότι τρέχαμε στον λάθος αγώνα. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό να συμβεί».
Το πλήρες άρθρο του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στους «Financial Times»:
«Πέντε απλοί κανόνες για την πράσινη μετάβαση
Η Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται σε σημείο καμπής. Οι υψηλές τιμές ενέργειας δεν αφήνουν περιθώριο να επιβαρύνουμε τις οικονομίες μας με επιπρόσθετα κόστη. Την ίδια στιγμή, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον έχει μειώσει την προθυμία της Ευρώπης για νέες σχέσεις εξάρτησης στα καύσιμα, τα ορυκτά ή στις τεχνολογίες. Η ΕΕ αντιμετωπίζει πληθώρα άλλων προκλήσεων. Η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να ενδυναμώσει ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο ως προς τη θέση που επιθυμεί να κατέχει η Ευρώπη στον κόσμο.
Με δεδομένες αυτές τις προκλήσεις, θα ήθελα να προτείνω πέντε απλούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση.
Πρώτον, πρέπει να εστιάσουμε στην αποτελεσματική αξιοποίηση πόρων. Ενόσω ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και πετρέλαιο για τη θέρμανση των σπιτιών και στα εργοστάσια, προωθούμε την απανθρακοποίηση πλοίων, αεροπλάνων και των πιο απαιτητικών βιομηχανικών διαδικασιών. Η έμφαση αυτή στην ταυτόχρονη αντιμετώπιση όλων των εκπομπών είναι κοντόφθαλμη. Θα πρέπει να επεκτείνουμε τη χρήση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών οι οποίες είναι ανταγωνιστικές, συνεχίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη αυτών που δεν είναι ανταγωνιστικές, αλλά με λελογισμένο ρυθμό.
Καθίσταται, επίσης, όλο και περισσότερο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι δαπανηρά. Πρέπει να κινηθούμε προσεκτικά, να παραμείνουμε ευέλικτοι να και διασφαλίσουμε ότι οι αριθμοί βγάζουν νόημα.
Δεύτερον, πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού την ουδετερότητα ως προς τις τεχνολογίες. Επί μακρόν συμπεριφερόμαστε λες και η ενεργειακή μετάβαση είναι ένα παιχνίδι ηθικής. Έχει έρθει η ώρα να αφήσουμε πίσω τον «κήπο του καλού και του κακού». Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική αλλά δεν υποστηρίζει την εξόρυξη αερίου εντός της ΕΕ. Υπάρχουν πολλοί πόροι για τη χρηματοδότηση του υδρογόνου ως πηγής ενέργειας, αλλά πολύ λίγοι για την πυρηνική ενέργεια.
Δεν μπορούμε να κατανέμουμε κονδύλια με γνώμονα την αίσθηση που έχουμε για κάτι, πρέπει να επενδύσουμε σε τεχνολογίες που μπορούν να αποδώσουν ως προς αυτό που πραγματικά μετράει: τις χαμηλότερες εκπομπές.
Τρίτον, πρέπει να αφοσιωθούμε εκ νέου στην εσωτερική αγορά. Υπάρχουν ιδιαίτερα μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τιμών στην Ευρώπη, ειδικά στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας. Η ενοποίηση της αγοράς γίνεται à la carte και λίγοι είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν τη φθηνή ηλεκτρική τους ενέργεια. Έτσι, καταλήγουμε σε αρνητικές τιμές σε μία χώρα, ενώ σε μία άλλη είναι τριψήφιες. Πρόκειται για παραλογισμό. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ενοποίηση δεν υλοποιείται μόνη της, πρόκειται για πολιτικό εγχείρημα. Πρέπει να την προωθήσουμε στα ανώτερα κλιμάκια.
Τέταρτον, χρειαζόμαστε καλύτερη διακυβέρνηση της αγοράς. Οι αγορές ενέργειες, ιδίως του ηλεκτρικού ρεύματος, γίνονται όλο και περισσότερο πολύπλοκες, αλληλοεξαρτώμενες και αδιαφανείς. Πρόκειται για επικίνδυνο μείγμα, για ένα αγαθό που είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Οι δομές της αγοράς επιδιώκουν τον τυπικό ορισμό της αποτελεσματικότητας. Αλλά στην πράξη το σύστημα και οι επιπτώσεις του στην κοινωνία γίνονται πολιτικά μη εφαρμόσιμα. Πρέπει να επανεκκινήσουμε τη συζήτηση για τη διακυβέρνηση της αγοράς -το πώς ορίζονται οι τιμές και σε ποιες αγορές, ποιος έχει πραγματικά τα εχέγγυα να παρακολουθεί την πορεία των τιμών και να αποτρέπει τη χειραγώγηση των αγορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέμπτο και τελευταίο σημείο: η πράσινη μετάβαση δεν είναι δυνατόν να αποτελεί αυτοσκοπό. Επί πολλά χρόνια η Ευρώπη έθετε την απανθρακοποίηση πάνω από όλα. Άλλοι στόχοι -απασχόληση, βιομηχανική παραγωγή, στρατηγική αυτονομία- έχαναν όταν «αναμετρήθηκαν» με την απανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να επιμείνουμε σε αυτή την πορεία. Η απανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν συνιστά τον μοναδικό στόχο. Εάν πρέπει να αποδεχτούμε ορισμένες εκπομπές για κάπως μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ώστε να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας έχει. Αυτές οι συζητήσεις πρέπει να γίνουν με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να έχουμε ως αφετηρία την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα άλλα θα έχουν ευτυχή κατάληξη.
Αυτοί οι πέντε κανόνες είναι απλοί. Κατά πάσα πιθανότητα, από μόνοι τους, δεν εγείρουν αμφισβητήσεις. Αλλά αν τους λάβουμε υπόψη σοβαρά -εάν χαραχθεί η στρατηγική με βάση αυτούς τους κανόνες- υπάρχει η δυνατότητα να διαμορφωθεί μία πολύ διαφορετική ατζέντα για την ΕΕ. Πιστεύω ότι αυτό χρειαζόμαστε το 2025. Διαφορετικά, ενδέχεται να κερδίσουμε τον αγώνα δρόμου προς την κλιματική ουδετερότητα, μόνο για να ανακαλύψουμε ότι τρέχαμε στον λάθος αγώνα. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό».
Επιμέλεια: Συντακτική ομάδα
