Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ τηλεφώνησε στον Μπενιαμίν Νετανιάχου στις 4 Οκτωβρίου για να τον ενημερώσει πως η Χαμάς είχε αποδεχθεί – έστω εν μέρει – το 20 σημείων ειρηνευτικό του σχέδιο, η απάντηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού ήταν αποθαρρυντική: «Δεν υπάρχει τίποτα να γιορτάσουμε, αυτό δεν σημαίνει τίποτα». Η αντίδραση του Αμερικανού προέδρου ήταν άμεση και ιδιαίτερα αιχμηρή: «Δεν ξέρω γιατί είσαι πάντα τόσο γ… αρνητικός. Είναι μια νίκη. Δέξου την».
Περισσότερο κι από το ύφος της απάντησης του Τραμπ, ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως αυτή διέρρευσε δημόσια λίγες ώρες αργότερα. Σε αντίθεση με τον Τζο Μπάιντεν, του οποίου οι επικρίσεις προς τον Νετανιάχου ουδέποτε δημοσιοποιούνταν άμεσα, ο Τραμπ επέλεξε τη δημοσιοποίηση για να τον εκθέσει – παρουσιάζοντάς τον ως το αδιάλλακτο μέρος, σε περίπτωση που οι συνομιλίες κατέρρεαν.
Η τακτική αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της λεγόμενης «διπλωματίας του νεκρού γάτου» (dead cat diplomacy), μιας προσέγγισης που βασίζεται στη δημόσια ενοχοποίηση του «δύσκολου» συνομιλητή, ώστε να του ασκηθεί μέγιστη πίεση. Η μέθοδος αποδίδεται στον πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, κατά την προσπάθειά του να φέρει το 1991 στο ίδιο τραπέζι Ισραηλινούς, Παλαιστίνιους και Σύρους για τη Διάσκεψη της Μαδρίτης. Ο Μπέικερ, απηυδισμένος με τη συνεχή αδιαλλαξία, απειλούσε πως θα ρίξει την ευθύνη για την αποτυχία σε όποιον κωλυσιεργούσε – τον λεγόμενο «νεκρό γάτο» στο κατώφλι του καθενός.
Η στρατηγική αυτή, που εκβιάζει μέσω δημόσιας απαξίωσης και «ξεμπροστιάσματος», είχε τότε αποτέλεσμα: κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν ήθελε να φανεί ως το εμπόδιο στην ειρήνη. Και φαίνεται πως ο Τραμπ, με το δικό του στυλ, την επανέφερε στο προσκήνιο – με αξιοσημείωτη, έστω και απρόβλεπτη, αποτελεσματικότητα.
Η πίεση προς Νετανιάχου και η δημόσια ταπείνωση
Η δήλωση του Τραμπ ότι ο Νετανιάχου είναι «πάντα αρνητικός» ήταν μόνο μία από τις κινήσεις ταπείνωσης που χρησιμοποιήθηκαν. Προηγήθηκε η δημόσια υποχρέωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού να ζητήσει συγγνώμη από τον πρωθυπουργό του Κατάρ, σε απευθείας σύνδεση από το γραφείο του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, για την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας στελεχών της Χαμάς στη Ντόχα. Ο Νετανιάχου εμφανίστηκε να διαβάζει το κείμενο της συγγνώμης από χαρτί, ενώ ο Τραμπ ακουμπούσε το τηλέφωνο στο γόνατό του – ένα μήνυμα εξευτελισμού με παγκόσμια απήχηση.
Ακολούθησε ανάρτηση του Τραμπ στο Truth Social, με φωτογραφία από διαδηλώσεις στο Τελ Αβίβ υπέρ της εκεχειρίας και κατά του Νετανιάχου. Ένα τεράστιο πανό έγραφε: «Τώρα ή ποτέ». Το μήνυμα ήταν σαφές: αν υπάρξει αποτυχία, υπεύθυνος είναι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός.
«Ήταν εντάξει με αυτό», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους μετά τη συνομιλία του με τον Νετανιάχου. «Πρέπει να είναι εντάξει. Δεν έχει επιλογή. Μαζί μου, πρέπει να είσαι εντάξει».
Ανάλογη πίεση και στη Χαμάς
Η τακτική της «διπλωματίας του νεκρού γάτου» εφαρμόστηκε και έναντι της Χαμάς. Αρχικά, ο Τραμπ παρουσίασε το ειρηνευτικό του σχέδιο απουσία εκπροσώπων της οργάνωσης. Στη συνέχεια, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου, τη χαρακτήρισε δημόσια ως το μοναδικό εμπόδιο στην ειρήνη, επισημαίνοντας πως η απελευθέρωση των ομήρων από τη Χαμάς είναι το μόνο που απομένει για να υπάρξει συμφωνία.
Η επίδειξη ισχύος και η στοχοποίηση της Χαμάς ως το «τοξικό» κομμάτι της εξίσωσης ενίσχυσε τη διεθνή απομόνωσή της. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: ή αποδέχεστε τη συμφωνία ή θα είστε οι μόνοι υπεύθυνοι για τη συνέχιση του πολέμου.
Πιο «ωμός» από τον Μπέικερ, αλλά με επιρροή
Αν και ο Τραμπ στερείται της διπλωματικής δεξιοτεχνίας και της στρατηγικής υπομονής του Τζέιμς Μπέικερ, η δική του εκδοχή της «διπλωματίας του νεκρού γάτου» φαίνεται να παρήγαγε αποτελέσματα μέσω της ωμής του δύναμης. Η στοχευμένη δημόσια επίρριψη ευθυνών, η ταπείνωση και η ανάδειξη των εσωτερικών αδυναμιών των δύο πλευρών, φαίνεται πως κατέστησαν την απειλή αποτυχίας πιο απτή και πιο προσωπική.
Το αν αυτή η τακτική θα οδηγήσει σε διαρκή ειρήνη παραμένει άγνωστο. Ωστόσο, είναι σαφές πως ο Τραμπ, με την απρόβλεπτη και «σκληρή» προσέγγισή του, κατάφερε να ωθήσει Ισραήλ και Χαμάς πιο κοντά σε συμφωνία απ’ ό,τι πέτυχαν χρόνια διακριτικής διπλωματίας. Και ίσως, όπως ο ίδιος ευελπιστεί, η προσέγγιση αυτή να τον οδηγήσει και πιο κοντά στο Νόμπελ Ειρήνης που τόσο επιθυμεί.
Πηγή: theconversation
Επιμέλεια: Νίκος Μαχαίρας
