Την κλιμάκωση της ευρωπαϊκής παρουσίας στη Λιβύη για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής πίεσης ανακοίνωσε με επιστολή της προς τους 27 ηγέτες της Ε.Ε. η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Όπως τονίζει, η κατάσταση στην Κεντρική Μεσόγειο παραμένει εξαιρετικά κρίσιμη, με τη Λιβύη να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις παράνομες διελεύσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το πρώτο εξάμηνο του 2025 καταγράφηκε συνολική μείωση των παράτυπων αφίξεων κατά 21% σε σχέση με πέρυσι. Ωστόσο, η Κεντρική Μεσόγειος εμφανίζει αύξηση 7% στις αφίξεις, με το 93% των διελεύσεων να προέρχονται από τη Λιβύη. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η ραγδαία αύξηση των αφίξεων στην Ελλάδα από την Ανατολική Λιβύη – κατά 173%.
Η πρόεδρος της Επιτροπής δεν έκρυψε την ανησυχία της για την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από λιβυκές δυνάμεις, αφήνοντας σαφείς αιχμές για πολιτική εκμετάλλευση του ζητήματος. Όπως αναφέρει, «πρέπει να είμαστε σε θέση να συνεργαστούμε με τους διάφορους φορείς επί τόπου», επισημαίνοντας ότι είναι αναγκαία η «ομάδα Ευρώπη» να δρα ενιαία, στηρίζοντας τη Λιβύη τόσο οικονομικά όσο και επιχειρησιακά.
Παράλληλα, η ίδια γνωστοποίησε ότι ανέθεσε στον αρμόδιο επίτροπο, Γιόχανες Μπρούνερ, την άμεση μετάβαση στη Λιβύη για συναντήσεις τόσο με τις αρχές της Δυτικής όσο και της Ανατολικής Λιβύης.
Στο ίδιο μήκος κύματος, και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την αποστολή ελληνικών πολεμικών πλοίων στα θαλάσσια σύνορα με τη Λιβύη, στο πλαίσιο των προσπαθειών για ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών, ενισχύοντας την εθνική και ευρωπαϊκή στρατηγική αποτροπής.
Η Ε.Ε. καλείται πλέον να διαχειριστεί όχι μόνο τις αυξημένες ροές, αλλά και τον κίνδυνο γεωπολιτικών εξελίξεων που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω τη Μεσόγειο και να εντείνουν τις μεταναστευτικές πιέσεις προς τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Αναφέρει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην επιστολή της στο κομμάτι που αφορά τις ροές και τη Λιβύη:
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 παρατηρείται συνολική μείωση κατά 21% των παράνομων διελεύσεων των συνόρων προς την ΕΕ, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2024. Ωστόσο, οι πραγματικοί αριθμοί παραμένουν σημαντικοί, με πάνω από 69 000 παράνομες διελεύσεις συνόρων που αναφέρθηκαν μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Ενώ υπάρχουν μειώσεις στις περισσότερες μεταναστευτικές διαδρομές, που κυμαίνονται από 56% στη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων, 28° στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου και 28% στη διαδρομή της Δυτικής Μεσογείου και Ατλαντικού μαζί, η κατάσταση είναι διαφορετική στην Κεντρική Μεσόγειο. Με αναχωρήσεις από τη Λιβύη να αντιπροσωπεύουν το 93% των παράνομων διελεύσεων στα σύνορα, βλέπουμε αύξηση 7% στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου και 173% αύξηση των αφίξεων στην Ελλάδα από την Ανατολική Λιβύη.
Με την πολιτική κατάσταση και την κατάσταση ασφαλείας στη Λιβύη να είναι εξαιρετικά κρίσιμη, η πολιτική δέσμευση της ΕΕ και των κρατών-μελών είναι ζωτικής σημασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωπολιτικές συνέπειες των εξελίξεων στη Λιβύη για την ΕΕ. Όσον αφορά τη μετανάστευση, πρέπει να διατηρήσουμε στενή συνεργασία και να συνεχίσουμε να παρέχουμε οικονομική και επιχειρησιακή στήριξη στις λιβυκές αρχές, ιδίως όσον αφορά τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
Ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης και παρατηρώντας μια πιθανή χρήση της μετανάστευσης για πολιτικούς σκοπούς, πρέπει επίσης να είμαστε σε θέση να συνεργαστούμε με τους διάφορους φορείς επί τόπου.
Ζήτησα από τον επίτροπο Brunner να επισκεφθεί σύντομα τη Λιβύη και να συναντηθεί με τις Αρχές στα δυτικά και στα ανατολικά της χώρας. Είναι απαραίτητο να συνεργαστούμε μαζί τους, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης «Ομάδα Ευρώπη», ώστε να είμαστε σε θέση να επιμείνουμε στην ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων και στην καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών, στη διαχείριση των θεωρήσεων εργασίας και των περαιτέρω μετακινήσεων προς την ΕΕ, καθώς και στη διασφάλιση της προστασίας και των εθελοντικών επιστροφών από τη Λιβύη στις χώρες καταγωγής.
