«Η τοποθεσία μετράει», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ για να ανακοινώσει λίγο αργότερα ότι η Αλάσκα – η γη που αγοράστηκε από τη Ρωσία πριν από 158 χρόνια έναντι 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων – θα είναι το σκηνικό για την πιο τολμηρή διπλωματική πρόταση του Βλαντίμιρ Πούτιν: μια συμφωνία ανταλλαγής εδαφών, που θα μπορούσε να σημάνει την παράδοση μέρους της Ουκρανίας χωρίς μάχη.
Οι συνθήκες του επικείμενου διμερούς «ειρηνευτικού» διαλόγου, που αναμένεται την Παρασκευή, ευνοούν τόσο τη Μόσχα που είναι δύσκολο να δει κανείς πώς θα μπορούσε να προκύψει συμφωνία που δεν θα ισοδυναμεί με γεωπολιτική συνθηκολόγηση της Ουκρανίας. Το Κίεβο και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί του αντέδρασαν ήδη με φρίκη στις πρώτες ιδέες του απεσταλμένου του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος πρότεινε την παράδοση των υπολοίπων εδαφών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ με αντάλλαγμα μια υποτιθέμενη εκεχειρία.
Ο Πούτιν – με τη χαρακτηριστική του ευελιξία στην «ειρηνευτική» προπαγάνδα – εμφανίζεται απόλυτα ικανοποιημένος με την ιδέα να κερδίσει έδαφος δίχως να χρειαστεί να πολεμήσει. Από την πλευρά του, ο Γουίτκοφ μοιάζει πρόθυμος να αποδεχτεί προτάσεις που αγνοούν πλήρως την ουκρανική κυριαρχία και τον τεράστιο φόρο αίματος που έχει πληρώσει η χώρα από το 2022.
Πόσο ρεαλιστική είναι όμως αυτή η πρόταση; Η Ρωσία βρίσκεται κοντά στην περικύκλωση των πόλεων Ποκρόβσκ και Κοστιαντίνιβκα, και το Κίεβο ίσως να τις εγκαταλείψει στρατηγικά για να διαφυλάξει δυνάμεις. Όμως, οι πόλεις Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ, με χιλιάδες αμάχους, αντιπροσωπεύουν μια εντελώς διαφορετική πρόκληση. Η ρωσική προπαγάνδα θα θριαμβεύσει αν καταφέρει να εισέλθει εκεί δίχως αντίσταση.
Η σθεναρή άρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι να δεχθεί οποιονδήποτε όρο παράδοσης αντανακλά την απελπιστική θέση ενός ηγέτη που προσπαθεί να κρατήσει ενωμένο τόσο τον στρατό όσο και τον λαό του, την ώρα που οι ρωσικοί βομβαρδισμοί συνεχίζονται κάθε βράδυ.
Και τι θα μπορούσε να πάρει πίσω η Ουκρανία σε αυτήν την ανταλλαγή; Ίσως λίγα εδάφη στα βόρεια, κοντά στα σύνορα του Σούμι και του Χαρκόβου, από την υποτιθέμενη «ζώνη ασφαλείας» που επιδιώκει η Μόσχα. Η αλήθεια όμως είναι ότι τα ανταλλάγματα είναι ελάχιστα – και η πραγματική πίεση αφορά μια εκεχειρία που ο ίδιος ο Πούτιν αρνείται να συζητήσει σοβαρά, επικαλούμενος τεχνικά ζητήματα.
Η Ευρώπη, από την πλευρά της, φοβάται να επαναλάβει το λάθος του Νέβιλ Τσάμπερλεν το 1938 με τη ναζιστική Γερμανία – δηλαδή να αποδεχθεί μια συμφωνία-«χαρτί» με ένα καθεστώς που έχει αποδείξει ότι χρησιμοποιεί κάθε παύση για να προετοιμάσει την επόμενη φάση του πολέμου.
Ο Πούτιν δεν έχει κρύψει ποτέ τις βλέψεις του: πλήρης υποταγή της Ουκρανίας και επαναπροσδιορισμός των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Ο σύμβουλός του, Γιούρι Ουσάκοφ, δήλωσε πως η Αλάσκα είναι ιδανικό μέρος για συζητήσεις περί «οικονομικής συνεργασίας» με την Ουάσινγκτον – ενώ η Ρωσία φαίνεται ήδη να έχει προτείνει επόμενο γύρο συνομιλιών, αυτή τη φορά επί ρωσικού εδάφους.
Ο κίνδυνος είναι ξεκάθαρος: μια επίπλαστη φιλικότητα μεταξύ Τραμπ και Πούτιν, που θα οδηγήσει σε τεχνικές συνομιλίες για μια «ειρηνευτική» συμφωνία εξολοκλήρου υπέρ της Μόσχας. Το σχέδιο θα παρουσιαστεί στο Κίεβο, ίσως με απειλές για διακοπή στρατιωτικής βοήθειας αν δεν συμμορφωθεί. Ο Εμανουέλ Μακρόν ίσως ξαναπάρει τηλέφωνο στον Τραμπ, ο κύκλος θα ξαναρχίσει. Και ο Πούτιν θα κερδίσει χρόνο να συνεχίσει την κατάκτηση.
Τι έχει αλλάξει από την τελευταία φορά που ο Τραμπ έδειξε αδικαιολόγητη επιείκεια προς τη Μόσχα; Δύο πράγματα: Πρώτον, Κίνα και Ινδία, που έχουν οικονομικές ανησυχίες λόγω αμερικανικών κυρώσεων, ίσως πίεσαν το Κρεμλίνο να κάνει ένα άνοιγμα. Δεύτερον, ο ίδιος ο Τραμπ λέει πως πλέον βλέπει τον Πούτιν διαφορετικά – χρησιμοποιεί λέξεις όπως «απογοητευμένος» και «αηδιασμένος». Ωστόσο, οι πράξεις του συνεχίζουν να δείχνουν ανοχή απέναντι στη Ρωσία.
Το σκηνικό είναι έτοιμο – και δεν θυμίζει ειρήνη. Θυμίζει παραχώρηση. Θυμίζει συνθηκολόγηση.
Κι όσο πλησιάζει η Παρασκευή, η Ουκρανία βλέπει μια αργή ήττα να διαγράφεται στον ορίζοντα.
