Ακόμη κι αν οι μάχες στην Ουκρανία σταματήσουν, η ρωσική οικονομία δύσκολα θα απεγκλωβιστεί από την πολεμική της τροχιά. Τα τελευταία χρόνια, η εκτόξευση των αμυντικών δαπανών έχει μεταμορφώσει τη βιομηχανία της χώρας, απορροφώντας εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους και αποτρέποντας την ύφεση, αλλά δημιουργώντας μια παγίδα εξάρτησης από τη στρατιωτική παραγωγή.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν δείχνει διάθεση υπαναχώρησης. Η διατήρηση ενός ισχυρού και τεχνολογικά εξελιγμένου στρατού αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα, με τη Δύση να βλέπει σε αυτή την επιλογή μια εν δυνάμει απειλή για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ. Η εκρηκτική παραγωγή τανκς, πυραύλων και drones μπορεί να βρει διέξοδο σε αγορές όπως η Κίνα, αλλά ταυτόχρονα επιβαρύνει μια οικονομία που ήδη παλεύει με κυρώσεις, ασθενές τραπεζικό σύστημα και περιορισμένη ανάπτυξη.
Ρεκόρ παραγωγής και δαπανών
Η στρατιωτική παραγωγή έχει εκτοξευθεί. Πριν από την εισβολή του 2022, η Ρωσία σχεδίαζε την παράδοση περίπου τετρακοσίων τεθωρακισμένων ετησίως. Σήμερα, ο αριθμός αυτός έχει δεκαπλασιαστεί. Παράλληλα, η χώρα ανέπτυξε δικές της γραμμές παραγωγής drones, φτάνοντας το 2024 σε ενάμιση εκατομμύριο τεμάχια, έναντι μόλις εκατόν σαράντα χιλιάδων την προηγούμενη χρονιά.
Οι αμυντικές δαπάνες μεταξύ 2022 και 2024 ξεπέρασαν τα είκοσι δύο τρισεκατομμύρια ρούβλια, χωρίς να διαφαίνεται μείωση στο άμεσο μέλλον. Παρά τις δημοσιονομικές πιέσεις, το Κρεμλίνο συνεχίζει να διοχετεύει πόρους στη στρατιωτική παραγωγή, θεωρώντας την επένδυση στρατηγική.
Η Ρωσία ως εξαγωγέας όπλων
Η ιστορική εμπειρία της Σοβιετικής Ένωσης λειτουργεί ως πρότυπο. Η πολεμική βιομηχανία αποτέλεσε τότε θεμέλιο για την ανάδειξη της ΕΣΣΔ σε κορυφαίο εξαγωγέα όπλων. Σήμερα, το Κέντρο Ανάλυσης Παγκόσμιου Εμπορίου Όπλων εκτιμά ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εξάγει στρατιωτικό υλικό αξίας έως και δεκαεννέα δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Η κρατική Rosoboronexport αναφέρει ότι οι παραγγελίες έχουν εκτιναχθεί σε εξήντα δισεκατομμύρια δολάρια, με χώρες της Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής να ενδιαφέρονται για κοινές παραγωγές και τεχνολογικές μεταφορές. Η αυξημένη κλίμακα παραγωγής μειώνει το κόστος, καθιστώντας ορισμένα ρωσικά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά.
Προοπτικές και κίνδυνοι
Παρά την εμπορική δυναμική, η λίστα παραγγελιών υπολείπεται σημαντικά του τεράστιου αμυντικού προϋπολογισμού. Οι δυτικές πιέσεις σε χώρες-πελάτες, όπως συνέβη με το πετρέλαιο, ενδέχεται να περιορίσουν τις εξαγωγές. Οι εργοστασιακές γραμμές μπορεί να διατηρηθούν, αλλά μελλοντικά δεν αποκλείονται περικοπές ή απολύσεις, καθώς η ζήτηση δεν θα φτάνει τα σημερινά επίπεδα πολεμικής έντασης.
Διπλή χρήση και στρατηγική του Κρεμλίνου
Ο Πούτιν επιμένει ότι οι επενδύσεις δεν πάνε χαμένες και προωθεί τη λεγόμενη «διπλή χρήση» τεχνολογιών σε ναυπηγική, αεροπορία, ηλεκτρονικά, ιατρικό εξοπλισμό και αγροτική παραγωγή. Ωστόσο, η κορυφαία του προτεραιότητα παραμένει η διατήρηση μιας μάχιμης στρατιωτικής δύναμης, με τη βιομηχανική υποδομή να έχει πλέον ενσωματωθεί μόνιμα στην οικονομία.
Η Ρωσία δείχνει πως, ακόμη κι αν οι μάχες στην Ουκρανία σταματήσουν, η πολεμική της μηχανή θα συνεχίσει να αποτελεί κεντρικό άξονα της οικονομικής της στρατηγικής, με εξαγωγές, τεχνολογικές καινοτομίες και γεωπολιτικές φιλοδοξίες που θα τη συνοδεύουν για χρόνια.
