Η σημασία της Πολιτικής Συνοχής ως ακρογωνιαίου λίθου της δίκαιης ανάπτυξης, της καινοτομίας και της κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη αποτελεί τον κεντρικό άξονα του κοινού άρθρου γνώμης που συνυπογράφουν η Πρόεδρος της Πολιτικής ομάδας του ΕΛΚ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (EPP CoR), Sari Rautio, και ο Α’ Αντιπρόεδρος, Περιφερειάρχης Αττικής Νίκος Χαρδαλιάς.
Το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής διαβούλευσης για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) και ενόψει της ερχόμενης, κρίσιμης Ολομέλειας της Επιτροπής Περιφερειών στις Βρυξέλλες, με την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ -τη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών- να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση των συζητήσεων.
Οι δύο επικεφαλής του EPP CoR τονίζουν ότι η Πολιτική Συνοχής δεν είναι μόνο μία γραφειοκρατική διαδικασία χρηματοδότησης, αλλά αποτελεί ουσιαστικά τον τρόπο, με τον οποίο η Ευρώπη γίνεται απτή στην καθημερινότητα των πολιτών.
Παραδείγματα από την Αττική – Η Ευρώπη που αλλάζει ζωές στην πράξη
Μάλιστα, σε αυτό το πλαίσιο αναφέρονται ως τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα, δύο κομβικά έργα που υλοποιούνται από την Περιφέρεια Αττικής με ευρωπαϊκούς πόρους:
- Το Μητροπολιτικό Πάρκο «ΑΕΝΑΟΝ» στον Φαληρικό Όρμο, ένα έργο 370 εκατ. ευρώ που θα μεταμορφώσει 74 εκτάρια παράκτιας γης σε ένα μοναδικό πράσινο, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό ορόσημο μέχρι το 2028.
- Η αναβάθμιση του «υπερ-υπολογιστή» της Αττικής, που ενισχύει την καινοτομία, στηρίζει τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό και αναβαθμίζει τον ρόλο της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα νέων τεχνολογιών.
Όπως σημειώνεται στο άρθρο, «οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν είναι γραμμές σε έναν προϋπολογισμό, αλλά επενδύσεις γενεών στην ποιότητα ζωής».
Κεντρικός ο ρόλος των Περιφερειών – Αποκέντρωση και αποτελεσματικότητα
Ο Νίκος Χαρδαλιάς και η Sari Rautio υπογραμμίζουν ότι η επιτυχία των επενδύσεων στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. εξαρτάται από :
- την ενίσχυση της αποκεντρωμένης διακυβέρνησης,
- την ουσιαστική συμμετοχή των Περιφερειών στις επιτροπές παρακολούθησης,
- τη βελτίωση των εργαλείων περιφερειακού ελέγχου στα Εθνικά Σχέδια Μεταρρυθμίσεων.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν: «Όταν οι περιφέρειες έχουν ουσιαστικό ρόλο στον σχεδιασμό και στην παρακολούθηση των προγραμμάτων, η απορρόφηση αυξάνεται και οι επενδύσεις ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών».
Παράλληλα, τονίζουν ότι οι Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές πρέπει να έχουν ενεργό και ουσιαστικό ρόλο στη χάραξη των κεντρικών πολιτικών για τη συνοχή και την περιφερειακή ανάπτυξη, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των δαπανών.
Πολιτική Συνοχής – Ακρογωνιαίος λίθος της δίκαιης ανάπτυξης
Στο άρθρο υπενθυμίζονται οι «χρυσές αρχές» της Πολιτικής Συνοχής: κοινή διαχείριση, πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, εταιρική σχέση, εδαφική στόχευση.
Οι δύο επικεφαλής του EPP CoR επισημαίνουν ότι το νέο ΠΔΠ πρέπει:
- να διατηρήσει αυτόνομο και σταθερό προϋπολογισμό για την Πολιτική Συνοχής,
- να μειώσει το διοικητικό βάρος για τις τοπικές αρχές,
- να διασφαλίσει δίκαιη μεταχείριση όλων των περιφερειών,
- να ενισχύσει τη συμπληρωματικότητα συνοχής και ανταγωνιστικότητας.
Προκλήσεις στο νέο ΠΔΠ – «Θετικά βήματα, αλλά όχι αρκετά»
Οι Χαρδαλιάς και Rautio χαιρετίζουν τις βελτιώσεις που περιλαμβάνει η αναθεωρημένη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως:
- τη νέα απαίτηση για τεκμηρίωση του αντίκτυπου στη συνοχή,
- τη δέσμευση για ενίσχυση της αγροτικής ανάπτυξης και της αλιείας.
Ωστόσο, τονίζουν ότι η πρόταση δεν εξασφαλίζει ακόμα δεσμευμένο προϋπολογισμό για όλες τις κατηγορίες περιφερειών ούτε επαρκή εγγύηση ότι η Πολιτική Συνοχής θα παραμείνει αυτόνομο χρηματοδοτικό μέσο».
Μια κρίσιμη στιγμή για την Ευρώπη – Η παρέμβαση του EPP CoR
Τον Δεκέμβριο, η πολιτική ομάδα του EPP CoR θα παρουσιάσει τη γνωμοδότησή της στην επιτροπή COTER, επιβεβαιώνοντας ότι η Πολιτική Συνοχής πρέπει να παραμείνει «η μακροπρόθεσμη επένδυση της Ευρώπης στην ισόρροπη ανάπτυξη, την καινοτομία και τη δημοκρατική σταθερότητα».
«Δεσμευόμαστε να συνεργαστούμε στενά με όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα στις διαπραγματεύσεις που μόλις ξεκινούν. Η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρή Πολιτική Συνοχής για να πετύχει τους κεντρικούς στόχους της: ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, ενδυνάμωση της άμυνας και μια δίκαιη μετάβαση για όλους», καταλήγουν στο κοινό τους άρθρο ο Νίκος Χαρδαλιάς και η Sari Rautio.
Το κοινό άρθρο γνώμης Χαρδαλιά – Rautio έχει δημοσιευτεί στην αγγλική γλώσσα στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.eppcor.eu/press-releases/cohesion-policy-not-just-funding-it-europe-improving-peoples-lives.
Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο στα ελληνικά (σε ανεπίσημη μετάφραση):
Άρθρο Γνώμης – Από την Sari Rautio, Πρόεδρο της πολιτικής ομάδας του ΕΛΚ στην ΕτΠ, και τον Νίκο Χαρδαλιά, Περιφερειάρχη Αττικής & Α’ Αντιπρόεδρο της πολιτικής ομάδας του ΕΛΚ στην ΕτΠ
Η Πολιτική Συνοχής δεν είναι μόνο χρηματοδότηση — Είναι η Ευρώπη που βελτιώνει τη ζωή των πολιτών
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια συχνά γίνονται αντικείμενο συζήτησης με όρους αριθμών, κανονισμών και διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά κονδύλια, που συνδέονται συχνά με τη χρηματοδότηση της Πολιτικής Συνοχής, αφορούν πάνω απ’ όλα τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη βελτιώνει την καθημερινή ζωή των πολιτών της. Στην Αττική, αυτή η αλήθεια είναι ορατή στην πράξη.
Πάρτε, για παράδειγμα, το φιλόδοξο έργο ΑΕΝΑΟΝ, ένα έργο μεταμόρφωσης ύψους 370 εκατομμυρίων ευρώ, χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, που μέχρι το 2028 θα μετατρέψει 74 εκτάρια παράκτιας γης σε έναν εκτεταμένο πράσινο και πολιτιστικό κόμβο. Δεν πρόκειται απλώς για μια χρηματοοικονομική γραμμή σε ένα λογιστικό φύλλο, αλλά για μια επένδυση γενεών στην ποιότητα ζωής. Το ΑΕΝΑΟΝ θα δημιουργήσει ανοιχτό δημόσιο χώρο, θα προωθήσει τον πολιτισμό, θα ενισχύσει την κλιματική ανθεκτικότητα και θα προσφέρει σε εκατομμύρια πολίτες πρόσβαση σε μια πράσινη, ζωντανή ακτογραμμή.
Ή σκεφτείτε ένα άλλο παράδειγμα όπου η Πολιτική Συνοχής τροφοδοτεί το μέλλον της Ευρώπης: την αναβάθμιση του υπερυπολογιστή της Αττικής, η οποία συγχρηματοδοτείται μέσω του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος. Αυτό το υπερσύγχρονο σύστημα υψηλής απόδοσης ενισχύει την ερευνητική και καινοτομική ικανότητα της περιοχής, υποστηρίζει τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ), επιταχύνει την τεχνολογική ανταγωνιστικότητα και εδραιώνει την Ελλάδα στην ψηφιακή μετάβαση της Ευρώπης. Τέτοιες επενδύσεις δείχνουν πώς τα κονδύλια συνοχής ενδυναμώνουν τόσο την καθημερινότητα των πολιτών όσο και την επιστημονική ισχύ και ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.
Η αποκέντρωση και η τοπική ηγεσία αποτελούν κλειδιά για αποτελεσματικές επενδύσεις
Η επιτυχία αυτών των πρωτοβουλιών καταδεικνύει γιατί η συνεχιζόμενη προσπάθεια αποκέντρωσης είναι ουσιαστικής σημασίας για τον τρόπο με τον οποίο κατανέμονται και διαμορφώνονται τα κονδύλια της ΕΕ. Όταν οι περιφέρειες έχουν την εξουσία να διαμορφώνουν επενδύσεις σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες της περιοχής, τα αποτελέσματα βελτιώνονται σημαντικά και εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες στην πράξη.
Τα ποσοστά απορρόφησης και η ποιότητα των δαπανών θα αυξηθούν μόνο εάν οι περιφέρειες συμμετέχουν πλήρως στις επιτροπές παρακολούθησης και μπορούν να εποπτεύουν αποτελεσματικά τα κράτη μέλη τους στην εκτέλεση ενός περιεκτικού περιφερειακού ελέγχου των Εθνικών Σχεδίων Μεταρρυθμίσεων και Προγραμμάτων (ΕΣΜΠ) τους. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές (ΤΠΑ) — ως οι θεσμοί που βρίσκονται πιο κοντά στους πολίτες και στις εδαφικές πραγματικότητες — πρέπει να έχουν κεντρικό ρόλο σε αυτές τις διαδικασίες.
Πολιτική Συνοχής: ο ακρογωνιαίος λίθος της δίκαιης ανάπτυξης
Η Πολιτική Συνοχής παραμένει το πιο ισχυρό εργαλείο της ΕΕ για την προώθηση της κοινωνικοοικονομικής προόδου, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής ένταξης. Βασίζεται σε αυτό που συχνά περιγράφουμε ως τις χρυσές αρχές της: κοινή διαχείριση, πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, αρχή της εταιρικής σχέσης και μια ισχυρή εδαφικά εστιασμένη προσέγγιση. Αυτές οι αρχές δεν είναι γραφειοκρατικές έννοιες — διασφαλίζουν ότι οι επενδύσεις της ΕΕ ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες, μειώνουν τις ανισότητες και δημιουργούν δίκαιες ευκαιρίες σε κάθε περιφέρεια.
Για να διατηρηθούν ζωντανές αυτές οι αρχές, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) πρέπει να εγγυηθεί έναν καθορισμένο, αυτόνομο προϋπολογισμό για την Πολιτική Συνοχής, ο οποίος θα βασίζεται σε κοινωνικοοικονομικά δεδομένα που παρέχονται από τις ΤΠΑ. Ταυτόχρονα, πρέπει να μειώσουμε το διοικητικό βάρος που πολύ συχνά εμποδίζει τις τοπικές αρχές —ιδίως τις μικρότερες— να έχουν πρόσβαση στα κονδύλια που χρειάζονται.
Είναι εξίσου σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι η συνοχή και η ανταγωνιστικότητα αλληλοενισχύονται. Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι παγκοσμίως ανταγωνιστική αν κάθε περιφέρεια δεν είναι ανθεκτική, συνδεδεμένη και ικανή να συμβάλει στην ανάπτυξη. Η Πολιτική Συνοχής δεν είναι ένα εργαλείο έκτακτης ανάγκης· είναι η μακροπρόθεσμη επένδυση της Ευρώπης στην ισόρροπη ανάπτυξη, την καινοτομία και τη δημοκρατική σταθερότητα.
Θετικά βήματα, αλλά χρειάζονται περισσότερα
Χαιρετίζουμε τη θετική στροφή που εισήγαγε η αναθεωρημένη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) και ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τους εταίρους μας, την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για τον ουσιαστικό τους ρόλο στη διασφάλιση αυτών των βελτιώσεων. Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν. Η αναθεωρημένη πρόταση δεν περιλαμβάνει «δεσμευμένο» προϋπολογισμό για όλες τις κατηγορίες περιφερειών, ούτε σαφή δέσμευση για τη διατήρηση της Πολιτικής Συνοχής ως αυτόνομου χρηματοδοτικού μέσου. Η νέα απαίτηση που υποχρεώνει τα κράτη μέλη να δικαιολογούν τον αντίκτυπο στη συνοχή εάν διαθέτουν λιγότερο από το 25% της τρέχουσας χρηματοδότησης στις πιο ανεπτυγμένες και μεταβατικές περιφέρειες τους, αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση — αλλά δεν επαρκεί ακόμα για να εξασφαλίσει ίση μεταχείριση όλων των περιοχών. Η πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στην Επιτροπή των Περιφερειών (ΕΛΚ-ΕτΠ) χαιρετίζει επίσης την πρόοδο σε άλλους τομείς πολιτικής, ιδίως στην Κοινή Αγροτική Πολιτική και στην αλιεία, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αλιεία και του νέου στόχου 10% για την αγροτική ανάπτυξη, μέτρα που ενισχύουν την εδαφική ισορροπία. Παρόλα αυτά, απαιτείται μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με το πώς θα εμπλακούν οι περιφέρειες και πώς θα λειτουργήσει στην πράξη ο περιφερειακός έλεγχος.
Μια κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της Ευρώπης
Αυτόν τον Δεκέμβριο, η πολιτική ομάδα του ΕΛΚ-ΕτΠ θα παρουσιάσει τη γνωμοδότησή της σχετικά με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) στη συνεδρίαση της επιτροπής COTER της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Η γνωμοδότηση αυτή θα επιβεβαιώσει ότι η Πολιτική Συνοχής δεν πρέπει να διαλυθεί ούτε να απορροφηθεί από κεντρικά ή εθνικά διαχειριζόμενα μέσα. Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο από ποτέ μια ισχυρή και αυτόνομη Πολιτική Συνοχής.
Καθώς οι διαπραγματεύσεις μόλις ξεκινούν, δεσμευόμαστε — ως ΕΛΚ-ΕτΠ — να συνεργαστούμε στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και τα κράτη μέλη για να βελτιώσουμε περαιτέρω την πρόταση. Η Πολιτική Συνοχής είναι κάτι περισσότερο από μια γραμμή του προϋπολογισμού: αποτελεί έναν πυλώνα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, μια μακροπρόθεσμη επένδυση στην ανταγωνιστικότητα, και το μέσο με το οποίο η Ευρώπη γίνεται πραγματικότητα στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών θα παραμείνει πλήρως ενεργή καθ’ όλη τη διάρκεια της διαπραγματευτικής διαδικασίας για να διασφαλίσει ότι, τελικά, όλες οι περιφέρειες θα ωφεληθούν από μια ισχυρή Πολιτική Συνοχής. Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου η Ευρώπη να επιτύχει τους κύριους στόχους της: την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την ενδυνάμωση της άμυνας και τη διασφάλιση μιας δίκαιης μετάβασης για όλους.
