Η Ουκρανία δέχθηκε τους όρους μιας συμφωνίας με τις ΗΠΑ για τα ορυκτά της, με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να είναι πιθανό να μεταβεί ήδη την Παρασκευή στην Ουάσινγκτον για να την υπογράψει.
«Άκουσα να λένε ότι θα έρθει την Παρασκευή. Σίγουρα αυτό είναι ΟΚ για εμένα. Θα ήθελα να την υπογράψει μαζί μου και κατανοώ ότι αυτό είναι μια μεγάλη υπόθεση, μια πολύ μεγάλη υπόθεση», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ χθες, Τρίτη, από τον Λευκό Οίκο όταν ερωτήθηκε σχετικά με την ενδεχόμενη επίσκεψη Ζελένσκι.
Ο Τραμπ έχει ζητήσει από την Ουκρανία να δώσει πρόσβαση στις ΗΠΑ στους ορυκτούς της πόρους προκειμένου να αποζημιωθούν για τα δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας που προσέφερε σε βοήθεια στο Κίεβο η προηγούμενη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν.
Σύμφωνα με υψηλόβαθμο Ουκρανό αξιωματούχο που μίλησε χθες στο AFP, το Κίεβο είναι έτοιμο να υπογράψει, καθώς οι Αμερικανοί «έχουν αφαιρέσει όλους τους όρους που δεν μας ταίριαζαν, κυρίως τα 500 δισεκ. δολάρια», το ποσό που εκτιμά η Ουάσινγκτον ότι θα της αποφέρουν τα ορυκτά της Ουκρανίας.
Οι ΗΠΑ θα εκμεταλλευθούν από κοινού με την Ουκρανία τον ορυκτό της πλούτο και τα έσοδα που θα προκύψουν θα πάνε σε ένα νεοσύστατο ταμείο το οποίο θα μπορούσε να είναι «κοινό για την Ουκρανία και την Αμερική», εξήγησε η ίδια πηγή.
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία
Πετρέλαιο και φυσικό αέριο φέρεται να περιλαμβάνονται στη συμφωνία για τα ορυκτά, την οποία καλείται να επικυρώσει ο Ουκρανός πρόεδρος κατά την επίσκεψή του στην Ουάσινγκτον, την Παρασκευή, σύμφωνα με το BBC. Aπό τη συμφωνία απουσιάζουν οι αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, για τις οποίες φέρεται να πίεζε το Κίεβο.
Το αναθεωρημένο σχέδιο της συμφωνίας, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στους Financial Times προβλέπει ως «συμβιβαστική λύση» ένα Ταμείο στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισφέρει το 50% των εσόδων από την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων.
Kι αυτό χαρακτηρίζεται ως μικρή υποχώρηση του Τραμπ που απαιτούσε μερίδιο 500 δισ. δολαρίων από την εκμετάλλευση αυτών των πόρων, ενώ αυτό διαμορφώνεται τώρα στο 50%. Οι όροι ωστόσο δεν είναι ακόμα ξεκάθαροι ως προς το αν η Ουκρανία θα έχει σε κάποιους πόρους αποκλειστική εκμετάλλευση.
Πριν την υπογραφή αυτής της συμφωνίας την Παρασκευή οι ηγέτες των 27 χωρών μελών της ΕΕ αναμένεται να έχουν βιντεοδιάσκεψη σήμερα προκειμένου να ενημερωθούν από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν για τη συνάντησή του με τον Τραμπ τη Δευτέρα.
Στη διάρκεια των συνομιλιών μεταξύ των δύο προέδρων αναφέρθηκε το ενδεχόμενο μιας σύντομης εκεχειρίας και το πράσινο φως της Ρωσίας στη συμμετοχή των Ευρωπαίων στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις: οι σύμμαχοι του Κιέβου ελπίζουν ότι έπειτα από τρία χρόνια πολέμου θα υπάρξει κάποια πρόοδος προς την ειρήνη, αν και παράλληλα προειδοποιούν κατά μιας συμφωνίας που θα ισοδυναμούσε με «παράδοση» της Ουκρανίας.
Η Ρωσία, που έχει καταλάβει το 20% του εδάφους της Ουκρανίας, τονίζει ότι δεν θα σταματήσει τις εχθροπραξίες παρά μόνο εφόσον οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα «που της ταιριάζει»: επιμένει να ζητεί από την Ουκρανία να τις παραχωρήσει τις πέντε επαρχίες που ελέγχει πλήρως ή εν μέρει ο ρωσικός στρατός και διαβεβαιώσεις ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Τραμπ και του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν στις 12 Φεβρουαρίου οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να προετοιμάσουν μια δική τους πρόταση για τον τερματισμό του πολέμου, καθώς φοβούνται ότι θα αποκλειστούν από τις διαπραγματεύσεις.
Τη Δευτέρα ο Μακρόν προσπάθησε να πείσει τον Τραμπ να αλλάξει στάση, όπως θα κάνει αύριο Πέμπτη και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο.
«Εκτιμούμε το γεγονός ότι οι εταίροι μας είναι έτοιμοι όχι μόνο να συνεχίσουν αλλά και να αυξήσουν την υποστήριξή τους προς τη χώρα μας και τον λαό μας», δήλωσε από την πλευρά του ο Ζελένσκι χθες το βράδυ, διευκρινίζοντας ότι είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Μακρόν.
Μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο στις 20 Ιανουαρίου ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος έχει αλλάξει εντελώς την αμερικανική πολιτική στο θέμα της Ουκρανίας, έχει επιτεθεί στον Ζελένσκι – επιρρίπτοντάς του κυρίως την ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου- και τονίζει ότι υπάρχει «αρκετά μεγάλο δυναμικό» συνεργασίας μεταξύ της Μόσχας και της Ουάσινγκτον για την ανάπτυξη των μεγάλων αποθεμάτων στρατηγικών ορυκτών στη Ρωσίας και στις κατεχόμενες ουκρανικές περιοχές.
Νέα συνάντηση μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών διπλωματών είναι προγραμματισμένη για το τέλος της εβδομάδας, σύμφωνα με τη Μόσχα, έπειτα από αυτή που πραγματοποιήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου στη Σαουδική Αραβία μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών.
Τι είναι τα κρίσιμα ορυκτά;
Σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, τα κρίσιμα ορυκτά είναι τα μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες που απαιτούνται για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, αλλά και τα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης, τις υποδομές τεχνητής νοημοσύνης και τα όπλα.
Η επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και η απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα έχει προκαλέσει φρενίτιδα για τα ορυκτά της ενεργειακής μετάβασης, όπως το κοβάλτιο, ο χαλκός, το λίθιο και το νικέλιο, τα οποία είναι χρήσιμα για την ηλεκτροδότηση των μεταφορών και την κατασκευή ανεμογεννητριών. Τα ίδια ορυκτά χρησιμοποιούνται επίσης για την κατασκευή κινητών τηλεφώνων, κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και όπλων όπως τα μαχητικά αεροσκάφη F-35.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία και η τεχνολογία μετασχηματίζονται, η αξία των κρίσιμων ορυκτών έχει εκτοξευθεί και ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός για την πρόσβαση σε αυτά αυξάνεται. Το 2023, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) εκτίμησε ότι η αγορά ορυκτών για την ενεργειακή μετάβαση είχε φθάσει τα 320 δισ. λίρες το 2022, αξία διπλάσια σε σχέση με πέντε χρόνια νωρίτερα. Και αν οι χώρες εφαρμόσουν πλήρως τις δεσμεύσεις τους για καθαρή ενέργεια και κλίμα, η ζήτηση αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2030 και να τριπλασιαστεί έως το 2040, αναφέρει ο οργανισμός.
Ποια ορυκτά θεωρούνται κρίσιμα;
Ο όρος κρίσιμα ορυκτά δεν είναι τόσο επιστημονικός όσο πολιτικός όρος και οι διάφορες χώρες έχουν διαφορετικούς καταλόγους κρίσιμων ορυκτών ανάλογα με τους εγχώριους και γεωπολιτικούς τους στόχους.
Το 2022, η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) δημοσίευσε έναν κατάλογο 50 ορυκτών, από το αλουμίνιο έως το ζιρκόνιο, τα οποία θεωρούσε ότι «διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εθνική μας ασφάλεια, την οικονομία, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τις υποδομές».
Στη λίστα αυτή συναντά κανείς ορυκτά όπως το αρσενικό για ημιαγωγούς, το βηρύλλιο που χρησιμοποιείται ως κράμα στις αεροδιαστημικές και αμυντικές βιομηχανίες, το κοβάλτιο, το λίθιο και ο γραφίτης, που είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή μπαταριών, το ίνδιο, που κάνει τις οθόνες να γίνονται touch, και το τελλούριο, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία των ΗΠΑ ο κατάλογος πρέπει να επικαιροποιείται κάθε τρία χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι φέτος θα πρέπει να αναθεωρηθεί.
Τι είναι οι σπάνιες γαίες;
Οι σπάνιες γαίες είναι ένα υποσύνολο 17 ορυκτών που είναι απαραίτητα για τα κινητά τηλέφωνα, τα ηλεκτρικά οχήματα, τα συστήματα καθοδήγησης πυραύλων και άλλες ηλεκτρονικές, βιομηχανικές και ενεργειακές εφαρμογές.
Παρά τον τίτλο αυτό, οι σπάνιες γαίες δεν είναι και πολύ… σπάνιες αλλά η εξόρυξη και η αξιοποίησή τους είναι δύσκολη και περιβαλλοντικά επιβαρυντική, πράγμα που σημαίνει ότι η παραγωγή συγκεντρώνεται σε πολύ λίγα μέρη, κυρίως στην Κίνα.
Η λίστα περιλαμβάνει το ευρώπιο, που χρησιμοποιείται στις ράβδους ελέγχου των πυρηνικών σταθμών, το δυσπρόσιο, το γανδολίνιο και το πρασεοδύμιο, που χρησιμοποιούνται στους μαγνήτες των κινητών τηλεφώνων και το γαδολίνιο, το όλμιο και το ύττερβιο, που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων στα λέιζερ.
Ποια κρίσιμα ορυκτά έχει η Ουκρανία;
Σε άρθρο της το 2022 η πρόεδρος του Συνδέσμου Γεωλόγων της Ουκρανίας, Άννα Λιβέντσεβα υποστήριξε ότι η χώρα της περιέχει περίπου το 5% των παγκόσμιων ορυκτών πόρων, παρόλο που καλύπτει μόνο το 0,4% της επιφάνειας του πλανήτη, χάρη σε μια πολύπλοκη γεωλογία που περιλαμβάνει και τα τρία κύρια συστατικά του φλοιού της γης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της Ουκρανίας, τα οποία επικαλείται το Reuters, η χώρα διαθέτει κοιτάσματα 22 από τα 34 ορυκτά που έχουν χαρακτηριστεί ως κρίσιμα από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων γαιών όπως το λανθάνιο, το κέριουμ, το νεοδύμιο, το έρβιο και το ύτριο.
Πριν από το ξέσπασμα του πολέμου με τη Ρωσία, η Ουκρανία ήταν βασικός προμηθευτής τιτανίου, παρέχοντας περίπου το 7% της παγκόσμιας παραγωγής το 2019, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διέθετε, επίσης, 500.000 τόνους αποθεμάτων λιθίου και το 1/5 του παγκόσμιου γραφίτη, ένα κρίσιμο συστατικό των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας. Ωστόσο, με τη Ρωσία να ελέγχει περίπου το 1/5 του εδάφους της Ουκρανίας, μεγάλο μέρος αυτών των αποθεμάτων έχει χαθεί.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ουκρανικών think tanks που επικαλείται το Reuters, έως και το 40% των μεταλλικών πόρων της Ουκρανίας βρίσκεται υπό κατοχή. Τα ρωσικά στρατεύματα κατέχουν επίσης τουλάχιστον δύο από τα κοιτάσματα λιθίου της Ουκρανίας, ένα στο Ντονέτσκ και ένα άλλο στη Ζαπορίζια.
Trump reportedly proposed a Ukraine mineral deal with Russian ties, sparking conflict-of-interest concerns.
✍️This moment has been recorded on #HistoryDAO.
Mint Link: https://t.co/YrgbfKiloD#Ukraine #Trump #Russia #Geopolitics #ConflictOfInterest $HAO pic.twitter.com/1MNIvaSIaL
— HistoryDAO $HAO (@History_DAO) February 26, 2025
