«Είναι πολλά τα αιτήματα και είναι πολύ θετικό ότι η συμμετοχή μαθητών φυλακισμένων στα εκπαιδευτικά προγράμματα αυξάνονται. Αυξάνονται και οι μαθητές που σπουδάζουν στις φυλακές και αποφυλακίζονται να θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους.
«Μιλάμε για μεγάλα ταλέντα που διακρίνονται. Και το ερώτημα είναι. Που ήταν αυτά τα ταλέντα κρυμμένα; Γιατί κανείς δεν τα ανακάλυψε, πριν πάνε φυλακή;»
Ήταν το ερώτημα που τέθηκε στην Επιτροπή Σωφρονιστικού Συστήματος της Βουλής και έμεινε αναπάντητο. Δημιούργησε όμως το ερέθισμα για προβληματισμό και κινητοποίηση.
Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος των δύο καλεσμένων που κλήθηκαν να ενημερώσουν την ειδική Επιτροπή, σχετικά με τις εκπαιδευτικές δομές στις φυλακές Αυλώνα και τα αποτελέσματα τους, στους ανήλικους φυλακισμένους.
Την Αναστασία Πέππα, διευθύντρια εκπαιδευτικών μονάδων του ειδικού σωφρονιστικού καταστήματος Νέων Αυλώνας και τον Πέτρο Δαμιανό, πρώην διευθυντή των εκπαιδευτικών Μονάδων του ΕΣΚΝΑ.
Οι εικόνες που μετέφεραν ήταν χαρακτηριστικές για το πόσο ευεργετικά λειτουργεί η δυνατότητα να μπορούν να σπουδάσουν και να γίνουν φάροι για τα υπόλοιπα παιδιά.
«Έχουμε κρατούμενους μαθητές που βραβεύονται, αριστεύουν, κρατάνε τη σημαία ψηλά ως παραστάτες στις παρελάσεις, σε όλα τα σχολεία της ελληνικής επικράτειας. Αυτά τα παιδιά τίποτα δεν τους χαρίστηκε. Τίποτα δεν τους χαρίζεται. Στην εκπαιδευτική διαδικασία των πανελλήνιων εξετάσεων συμμετέχουν επί ίσης όροις με όλα τα υπόλοιπα παιδιά, χωρίς όμως να είχαν στο κελί τη δυνατότητα να διαβάσουν όπως θέλουν, να κάνουν ενισχυτικά μαθήματα. Δεν διαγωνίζονται με ίδιους όρους αλλά αξιολογούνται με ίσης όρους
Αυτά τα παιδιά είναι φάρος για τα υπόλοιπα παιδιά στις φυλακές», είπε χαρακτηριστικά η κ. Πέπα.
Παράλληλα, τόνισε τόσο την σημασία που έχει η εκπαίδευση στη ζωή τους όσο και την ανάγκη η πολιτεία να ασχοληθεί πιο εντατικά και συστηματικά, για την βελτίωση των συνθηκών στις φυλακές και την κοινωνική τους επανένταξη.
«Εκτός από το δικαίωμα στέρησης της ελευθερίας κανένα άλλο ανθρώπινο δικαίωμα δεν πρέπει να στερηθεί από αυτά τα παιδιά.
Πρέπει όλοι μας, κοινωνία, αρμόδιοι φορείς, να τους στηρίξουμε για την ομαλή επανένταξη τους. Να αγκαλιάσουμε όλα τα παιδιά που αποφυλακίζονται, να τους δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις εκείνες που θα τους βοηθήσει να συνεχίσουν τη ζωή τους με αξιοπρέπεια.
Αυτό που πρέπει όλοι να κάνουμε είναι να τους επιβεβαιώσουμε ότι είναι ισότιμοι πολίτες. Σήμερα τα πράγματα έχουν βελτιωθεί. Παλαιότερα είχαμε δυσκολίες να τους αποδεχτούν στα σχολεία», σημείωσε.
Ποιοι είναι όμως αυτοί οι μαθητές – κρατούμενοι που θέλουν να σπουδάσουν;
Την απάντηση στο ερώτημα που τέθηκε, προσπάθησε να δώσει ο κ. Δαμιανός:
«Είναι μαθητές που το εκπαιδευτικό σύστημα τους έδιωξε, Δεν υπάρχει καρτέλα κρατούμενου που θέλει να πάει σχολείο που να μην λέει ότι ήρθε στη φυλακή με αλλαγή περιβάλλοντος.
Σκεφτείτε το αυτό. Το διώχνω από το ένα σχολείο και το στέλνω σε άλλο, Τι λύση είναι αυτή; Είναι αποτελεσματική; Το παιδί όταν το διώχνεις από το σχολείο βγαίνει στο δρόμο. Αυτό το ρόλο έχει η εκπαίδευση. Να βοηθήσει εκεί που δεν μπόρεσε το περιβάλλον τους να το κάνει, ώστε να γίνουν σωστοί, χρήσιμοι.
Πρέπει να δημιουργηθεί ένα πλέγμα από φορείς, ειδικούς επιστήμονες που θα βοηθήσουν να λύνεται το πρόβλημα, το παιδί να μείνει στο σχολείο, να το κρατήσουν αλλιώς ματαιοπονούμε», ανέφερε και πρόσθεσε:.
«Παιδιά που είχαν παρατήσει το σχολείο, μεγάλωσαν στον δρόμο έχουν μεγαλουργήσει στις φυλακές. Είναι τρομερό να σκέφτεσαι ότι αν δεν έμπαιναν στη φυλακή δεν θα συνέχιζαν το σχολείο. Πρέπει λοιπόν με ειδικά προγράμματα, να στοχεύσουμε στο κάθε παιδί. Πρέπει να φτιάξουμε, να ενισχύσουμε προγράμματα κοινωνικής ένταξης, να δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις για να βοηθήσουμε τα παιδιά».
‘Αλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για την σημασία της εκπαίδευσης στους κρατούμενους έδωσε ο κ. Δαμιανός, μεταφέροντας τα όσα είπε ένας ειδικός επιστήμονας, σε συνέδριο που παρακολούθησε στη Νορβηγία:
«Μας παρουσίασε μία κοινωνική έρευνα που έγινε στη Νορβηγία. Μέτρησαν το κέρδος της εκπαίδευσης στις φυλακές. Και τι είπε; Ότι αν ήταν Ανώνυμη Εταιρία, με όρους χρηματαγοράς, κάθε ευρώ θα της επέστρεφε 17 ευρώ. Επένδυση δηλαδή ένα προς 17. Ποια επιχείρηση την έχει αλήθεια; ‘Αρα, το κέρδος της κοινωνίας είναι να έχει καλύτερους και πιο ενεργούς ανθρώπους», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Έδωσε όμως ακόμα ένα παράδειγμα, από προσωπική του εμπειρία.
« Όταν ξεκίνησα, στις φυλακές ήταν μόνο ένας Ρομά στο δημοτικό σχολείο. Σιγά-σιγά άρχισαν να αυξάνονται. Πέρσι, μαθητής Ρομά ήταν πτυχιούχος ΙΕΚ. Σε άλλον Ρομά, δώσαμε βραβείο προσωπικής βελτίωσης, γιατί είχαμε σημαντική βελτίωση.
Η επιστροφή στην παραβατικότητα εικάζω ότι είναι αποτέλεσμα στο ότι κανείς δεν νοιάστηκε για το πρόβλημα του.
Κέρδος είναι τα παιδιά να φοιτούν στο σχολείο και ας μην έχουμε όσα πρέπει», ήταν η άποψη που κατέθεσε ο κ. Δαμιανός στα μέλη της Επιτροπής που παρακολουθεί την πορεία του Σωφρονιστικού Συστήματος.
Ο κ. Δαμιανός έκλεισε την ομιλία του αισιόδοξα, επισημαίνοντας ότι «τον τελευταίο χρόνο υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα, επομένως είμαι αισιόδοξος ότι θα λειτουργήσουν οι δομές».
Τόσο ο κ. Δαμιανός όσο και η κ. Πέπα επέμειναν με έμφαση στην ανάγκη:
– να ιδρυθούν και να λειτουργήσουν στα σωφρονιστικά καταστήματα όλες οι ς βαθμίδες της εκπαίδευσης
-όλες οι αιτήσεις που κάνουν οι κρατούμενοι για σχολεία, να γίνονται αποδεκτές
-πλην της στέρησης της ελευθερίας να είναι σε ισχύ όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα των κρατουμένων
– Σε όλες τις φυλακές έχουμε μόνο 12 σχολεία δεύτερης ευκαιρίας. Πολλές δεν έχουν τίποτα ακόμα , είναι στο δρόμο. Κάποιος πρέπει να σπρώξει τα πράγματα να γίνουν πιο γρήγορα. Να έχουμε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης σε όλες τις φυλακές.
– να λυθούν τα σοβαρά κτιριακά προβλήματα που υπάρχουν, να ιδρυθούν λύκεια, που πέραν της Αυλώνας δεν υπάρχουν.
Όπως επεσήμανε ο κ. Δαμιανός, στο σωφρονιστικό κατάστημα στην Αυλώνα, το 80% με 90% βρίσκονται στα σχολεία ενώ σε όλη την Ελλάδα το ποσοστό κυμαίνεται στο 8%-12%.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι οι κρατούμενοι μαθητές δεν θέλουν να πάνε αλλά ότι δεν υπάρχουν κτιριακές υποδομές και προσωπικό για να στελεχωθούν», διευκρίνισε.
Την αναγνώριση των προβλημάτων για τους μαθητές – φυλακισμένους έδωσε η ομόφωνη απόφαση της Επιτροπής να εργαστούν για την βελτίωση των συνθηκών αλλά και το καταληκτικό μήνυμα του προέδρου της Στάθη Κωνσταντινίδη.
«Το στίγμα που κουβαλά ένας κρατούμενος πρέπει να το μετατρέψουμε σε προσόν, σε εφόδιο, για να γυρίσουν στην κοινωνία σεβόμενοι τους κανόνες».
