Σε τροχιά επίλυσης μπαίνουν το 2022 χρόνια προβλήματα που έχουν αφήσει πολύ πίσω το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς εντός της χρονιάς προωθούνται μεγάλα σιδηροδρομικά έργα αλλά και οργανωτικές αλλαγές στις εταιρείες που κατασκευάζουν, διαχειρίζονται και συντηρούν το δίκτυο.
Ήδη από το δεύτερο μισό της προηγούμενης χρονιάς ξεκίνησαν οι αρχικές πρωτοβουλίες. Η ΕΡΓΟΣΕ δημοπράτησε επτά έργα συνολικού προϋπολογισμού 515,3 εκατ. ευρώ για την ολοκλήρωση της αναβάθμισης του υφιστάμενου δικτύου. Την ερχόμενη Παρασκευή 14 Ιανουαρίου, όμως, αναμένονται οι εκδηλώσεις ενδιαφέροντος για το πακέτο έργων νέας γενιάς, συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ, που προκήρυξε λίγο πριν από την αλλαγή του χρόνου η ΕΡΓΟΣΕ.
Στα νέα έργα περιλαμβάνονται οι συνδέσεις των λιμανιών, με στόχο να δημιουργηθεί ένα νέο σιδηροδρομικό δίκτυο, το οποίο θα ενώνει την Πάτρα με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και θα καταλήγει στα βόρεια σύνορα της χώρας. Παράλληλα, προωθείται η σύνδεση του δικτύου της Αττικής με τα λιμάνια του Λαυρίου και της Ραφήνας, που εκκρεμεί εδώ και χρόνια.
Αυτά τα νέα σιδηροδρομικά έργα δημοπρατούνται με τη μέθοδο του ανταγωνιστικού διαλόγου, ο οποίος, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών, προσφέρεται για τη δημοπράτηση μεγάλων και πολύπλοκων έργων. Έτσι, οι εταιρείες που θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον για καθέναν διαγωνισμό στη συνέχεια θα συμμετάσχουν σε διάλογο, βάσει του οποίου θα καταρτιστούν τα τελικά τεύχη δημοπράτησης των έργων, με αποτέλεσμα οι εργασίες να ξεκινούν με έτοιμες μελέτες. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως τα έργα θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται άμεσα, γιατί η διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου απαιτεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Μεγάλος στόχος είναι τα έργα να μπορούν να τεθούν σε εμπορική λειτουργία μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Ακόμα μία σημαντική διαφορά σε σχέση με τους προηγούμενους διαγωνισμούς είναι ότι καταργούνται οι ξεχωριστές εργολαβίες και κατατμήσεις και πλέον τα έργα δημοπρατούνται ενιαία. Έτσι, δεν θα αναλαμβάνει ένας ανάδοχος την κατασκευή των γραμμών, άλλος τη σηματοδότηση και άλλος την ηλεκτροκίνηση. Και αυτό διότι, όπως έχει αποδειχθεί πολλές φορές στο παρελθόν, η κατάτμηση οδηγεί σε καθυστερήσεις, οι οποίες είναι και πολύ δύσκολο να αποφευχθούν, καθώς πολλές φορές ο ένας ανάδοχος έριχνε το φταίξιμο στον άλλον.
Αναδιάταξη ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ
Ένα σημαντικό ζήτημα που καλείται να λύσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών είναι το προβληματικό σύστημα ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ. Στο υπουργείο Υποδομών έχει δημιουργηθεί ειδική επιτροπή για την αναδιάρθρωση της λειτουργίας των δύο οργανισμών. Στόχος είναι να υπάρξει διακριτός ρόλος για τον ΟΣΕ, που θα τρέχει τα έργα ανάταξης, αναβάθμισης και συντήρησης του δικτύου, και για την ΕΡΓΟΣΕ, που θα αναλαμβάνει τα νέα έργα.
Στο πλαίσιο αυτό, προωθείται η δράση “Οργανωτική μεταρρύθμιση στον Σιδηροδρομικό Τομέα”, η οποία έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης. Σκοπός του έργου είναι ο εκσυγχρονισμός και η καλύτερη ανταπόκριση των δύο σιδηροδρομικών φορέων στις νέες ανάγκες της αγοράς σιδηροδρόμων. Γι’ αυτόν τον λόγο θα επιχειρηθεί οργανωτικός και θεσμικός μετασχηματισμός των δύο φορέων. Η δημόσια δαπάνη που θα κατευθυνθεί στη δράση υπολογίζεται στα 6,1 εκατ. ευρώ (1,5 εκατ. ευρώ το 2022, τα υπόλοιπα το 2023). Η ανάθεση της σύμβασης Συμβούλου Τεχνικής Υποστήριξης για την εφαρμογή της αναδιοργάνωσης των ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ αναμένεται το τρίτο τρίμηνο του 2022.
Οι Άγονες Γραμμές
Το τρίτο τρίμηνο του έτους προγραμματίζεται να κλείσει και η εκκρεμότητα με την υπογραφή της ανακοινωθείσας εδώ και δύο χρόνια νέας σύμβασης παροχής Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (οι λεγόμενες “άγονες σιδηροδρομικές γραμμές”) από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Όπως είχε ανακοινωθεί, η νέα συμφωνία 750 εκατ. ευρώ για τις άγονες σιδηροδρομικές γραμμές θα έχει 15ετή διάρκεια, αλλά θα συνοδεύεται και από σειρά όρων και υποχρεωτικών επενδύσεων.
Πέρα από τις βασικές μεταρρυθμίσεις, από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών προωθείται εντός του 2022 ένα ολοκληρωμένο πλέγμα δράσεων για τον μετασχηματισμό του τομέα των σιδηροδρόμων προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της απόδοσης και της βιωσιμότητάς του, της προσέλκυσης ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων, της ενίσχυσης της δυνατότητας ανταπόκρισης στα αιτήματα και στις απαιτήσεις των χρηστών, της προσαρμογής στα σύγχρονα δεδομένα του διεθνούς ανταγωνισμού στον τομέα των μεταφορών.
Τέλος, η μεταρρύθμιση των σιδηροδρομικών φορέων περιλαμβάνει τον εφοδιασμό τους με νέα ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης του σιδηροδρομικού έργου, με σύγχρονα εργαλεία και διαδικασίες διαχείρισης κατασκευαστικών έργων, ανάθεσης συμβάσεων, αποτελεσματικού εσωτερικού ελέγχου, διαχείρισης ποιότητας και παρακολούθησης βασικών δεικτών απόδοσης.
Τα έξι νέα έργα των 4 δισ. ευρώ
Την Παρασκευή 14 Ιανουαρίου υποβάλλονται οι αιτήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
1. Κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκη-Τοξότες, ύψους 1,68 δισ. ευρώ (2,09 δισ. ευρώ με ΦΠΑ).
2. Αναβάθμιση υφιστάμενης με διπλασιασμό και εγκατάσταση σηματοδότησης-ETCS και ηλεκτροκίνησης της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Αλεξανδρούπολη-Ορμένιο, ύψους 1,07 δισ. ευρώ (1,33 δισ. ευρώ με ΦΠΑ).
3. Κατασκευή νέας προαστιακής σιδηροδρομικής γραμμής για τη σύνδεση της Ραφήνας και του Λιμένα Ραφήνας με το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο, ύψους 309 εκατ. ευρώ (383,16 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ).
4. Ολοκλήρωση της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Κιάτο-Πάτρα στο τμήμα Ρίο – Νέος Λιμένας Πατρών, ύψους 477 εκατ. ευρώ (591,48 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ).
5. Κατασκευή νέας προαστιακής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα από τον Κόμβο Κορωπίου έως το Λαύριο και τον Λιμένα Λαυρίου, ύψους 391 εκατ. ευρώ (484,84 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ).
6. Σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου Προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης και κατασκευή Προαστιακού Δυτικής Θεσσαλονίκης, ύψους 53,5 εκατ. ευρώ (66,34 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ).
