Η λιπώδης διήθηση του ήπατος είναι μια διαδεδομένη και δυνητικά σοβαρή πάθηση που χαρακτηρίζεται από την παθολογική συσσώρευση εκτεταμένης ποσότητας λίπους στο εσωτερικό και πέριξ του ήπατος. Σε επιστημονικούς όρους η πάθηση αναφέρεται ως Μη Αλκοολική Λιπώδης Ηπατική Νόσος (Nonalcoholic fatty liver disease – NAFLD), καθώς εμφανίζεται σε άτομα που καταναλώνουν λίγες έως μηδαμινές ποσότητες αλκοόλ, σε μια προσπάθεια διαφοροποίησης της συγκεκριμένης βλάβης του ήπατος από αυτή που προκαλείται από την εκτεταμένη κατανάλωση αλκοόλ.
Η λιπώδης διήθηση του ήπατος αντιπροσωπεύει ένα φάσμα ηπατικών διαταραχών, από την απλή εναπόθεση λίπους στο συκώτι (στεάτωση), έως την λιπώδη διήθηση με συνοδό φλεγμονή ή αλλιώς τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (Νon-alcoholic steatohepatitis – NASH).
Η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα συνιστά σοβαρότερη μορφή της πάθησης που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του ήπατος με αποτέλεσμα την πρόκληση ηπατικής βλάβης. Η φλεγμονή και η ηπατική βλάβη αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης μακροχρόνιων επικίνδυνων για την υγεία παθήσεων, όπως η κίρρωση και ο καρκίνος του ήπατος.
Λιπώδης διήθηση του ήπατος: Αίτια παθογένεσης
Η παθογένεση της λιπώδους διήθησης του ήπατος είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει σύνθετες αλληλεπιδράσεις μεταξύ γενετικών, μεταβολικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Θεωρείται ότι ο βασικότερος μηχανισμός παθογένεσης είναι η αυξημένη αντίσταση των ιστών στην δράση της ινσουλίνης.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να οφείλεται σε πλήθος παθολογικών καταστάσεων και παθήσεων, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, η δυσλιπιδαιμία (μη φυσιολογικά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα), ο μη ελεγχόμενος με φαρμακευτική αγωγή υποθυρεοειδισμός και οι διαταραχές μεταβολισμού των λιπιδίων. Αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη των ηπατικών κυττάρων και φλεγμονή.
Η παχυσαρκία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην παθογένεση της λιπώδους διήθησης του εντέρου. Ο υπερβολικός λιπώδης ιστός προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη και την απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων στην κυκλοφορία του αίματος, τα οποία στη συνέχεια προσλαμβάνονται από το ήπαρ και αποθηκεύονται ως τριγλυκερίδια. Η αντίσταση στην ινσουλίνη, που συχνά σχετίζεται με την παχυσαρκία, βλάπτει την ικανότητα του ήπατος να απομακρύνει το περιττό λίπος και αυξάνει τη σύνθεση νέων λιπαρών οξέων. Κατά συνέπεια, το λίπος συσσωρεύεται στα ηπατοκύτταρα, οδηγώντας στην ανάπτυξη στεάτωσης, δηλαδή συγκέντρωσης λίπους στο ήπαρ.
Παράλληλα, οι διατροφικές συνήθειες είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και τη διαχείριση της πάθησης. Μια δίαιτα πλούσια σε θερμιδική πρόσληψη και ιδίως σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες και κορεσμένα λίπη, προάγει τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ και επιδεινώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Συμπτώματα κι επιπλοκές της λιπώδους διήθησης του ήπατος
Η κλινική εκδήλωση της λιπώδους διήθησης του ήπατος περιλαμβάνει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων απουσία συμπτωμάτων και συνήθως διαγιγνώσκεται τυχαία σε κάποια απεικονιστική εξέταση που έχει διενεργηθεί για άλλο λόγο. Εάν εκδηλωθούν συμπτώματα, αυτά περιλαμβάνουν κόπωση και άτυπη ενόχληση ή πόνο στην άνω δεξιά κοιλιακή χώρα, ενώ κατά την ψηλάφιση το ήπαρ ενδέχεται να παρουσιάζεται διογκωμένο.
Εάν η πάθηση εξελιχθεί σε μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα ή κίρρωση του ήπατος, η συμπτωματολογία είναι πιο έντονη και περιλαμβάνει έντονη κόπωση, αδυναμία, απώλεια βάρους και όρεξης, πυρετό, ναυτία, κοιλιακό άλγος, ερυθρότητα στις παλάμες, διόγκωση των αιμοφόρων αγγείων κάτω από την επιφάνεια του δέρματος ή του σπλήνα, κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών (ίκτερος), και συσσώρευση υγρού στην κοιλιά (ασκίτης), με αποτέλεσμα τη διόγκωσή της.
Λιπώδης διήθηση του ήπατος: Διάγνωση
Η ακριβής διάγνωση και αξιολόγηση της λιπώδους διήθησης του ήπατος είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείρισηης της πάθηση. Συχνά, η λιπώδης διήθηση του ήπατος ανευρίσκεται τυχαία, στα πλαίσια κάποιας απεικονιστικής εξέτασης που διενεργείται για άλλο λόγο, όπου εντοπίζεται η συσσώρευση λίπους στο ήπαρ ή μέσω εξετάσεων αίματος που αναδεικνύουν μη φυσιολογικές τιμές παραμέτρων που αφορούν την ηπατική λειτουργία. Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει εκτίμηση παραγόντων κινδύνου, φυσική εξέταση και εργαστηριακές εξετάσεις για τον αποκλεισμό άλλων ηπατικών παθήσεων και την αξιολόγηση της σοβαρότητας της νόσου. Οι αιματολογικές εξετάσεις αποτελούν το πρώτο βήμα ώστε να τεθεί η διάγνωση, μέσω των οποίων αναδεικνύονται τυχόν υψηλά επίπεδα ηπατικών ενζύμων. Πρόσθετες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως ο υπέρηχος, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία και η ελαστογραφία ήπατος βοηθούν στην ανίχνευση και τον ποσοτικό προσδιορισμό της συσσώρευσης λίπους στο ήπαρ. Η βιοψία ήπατος μπορεί να καταστεί χρήσιμη για την οριστική διάγνωση της νόσου, εάν οι υπόλοιπες εξετάσεις δεν επιβεβαιώνουν την ύπαρξη λιπώδους διήθησης.
Θεραπευτικές προσεγγίσεις λιπώδους διήθησης του ήπατος
Η υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών και οι τροποποιήσεις του τρόπου ζωής είναι το θεμέλιο της διαχείρισης της λιπώδους διήθησης του εντέρου. Συνεπώς, δίνεται βάση στην απώλεια βάρους, την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και τις διατροφικές παρεμβάσεις. Η σταδιακή απώλεια βάρους 7-10% μέσω περιορισμού των θερμίδων και τακτικής σωματικής άσκησης έχει δείξει σημαντικές βελτιώσεις στην ιστολογία του ήπατος, στα ηπατικά ένζυμα και στις μεταβολικές παραμέτρους.
Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, άπαχες πρωτεΐνες και υγιή λίπη, έχει συσχετιστεί με βελτιωμένη υγεία του ήπατος σε άτομα με λιπώδη διήθηση του εντέρου. Επιπλέον, η λιπώδης διήθηση του εντέρου μπορεί να περιοριστεί με τη μείωση της πρόσληψης φρουκτόζης και επεξεργασμένων υδατανθράκων, μέτρα τα οποία μετριάζουν τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ και την αντίστασης στην ινσουλίνη. Οι φαρμακολογικές παρεμβάσεις είναι επί του παρόντος περιορισμένες, αλλά αρκετοί παράγοντες που στοχεύουν στην αντίσταση στην ινσουλίνη, τη φλεγμονή και την ίνωση βρίσκονται υπό διερεύνηση σε κλινικές δοκιμές.
Η αποκατάσταση των ελλείψεων του οργανισμού και των μεταβολικών διαταραχών, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των δεικτών που σχετίζονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη, το μικροβίωμα του εντέρου, την οξείδωση, την ικανότητα του οργανισμού διαχείρισης της φλεγμονής, καθώς και των επιπέδων του βάρους, συμβάλλουν στη βελτίωση της κατάστασης της υγείας και της κλινικής εικόνας του ασθενή.
Η Νίνα Μαρκουτσάκη
Οι γαστρεντερολογικές παθήσεις χρίζουν υποστήριξης, ώστε να βελτιωθούν τα συμπτώματα, να αποφευχθούν περαιτέρω προβλήματα στην υγεία και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών. Σε αυτόν τον τομέα, η κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση αποτελεί το Α και το Ω με τη Νίνα Μαρκουτσάκη, Γαστρεντερολόγο – Επεμβατικό Ενδοσκόπο, με εξειδίκευση στην Ογκολογία του Πεπτικού, να έχει όλα τα επιστημονικά εχέγγυα προκειμένου να αντιμετωπίσει κάθε πρόβλημα που μπορεί να προκύψει.
Γεννημένη στο Ηράκλειο της Κρήτης, αποφοίτησε το 2000 από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επαγγελματική πορεία
7/2000-10/2001 Υπηρεσία υπαίθρου, ως Αγροτική Ιατρός, στο Περιφερειακό Ιατρείο Δήμητρας Αγιάς Λαρίσης.
1/2003-10/2004 Ειδικότητα Παθολογίας, Β’ Παθολογική-Ογκολογική Κλινική Ειδικού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Πειραιά «Μεταξά»
3/2005-8/2005 Επιστημονικός συνεργάτης στην Ογκολογική Κλινική του Νοσοκομείου Metropolitan
1/2006-5/2007 Εκπαίδευση στην Oγκολογία, στο Hammersmith Hospital, Λονδίνο
7/2007-7/2011 Ειδικότητα Γαστρεντερολογίας, Β’ Γαστρεντερολογική Κλινική, Γ.Ν.Α. «ο Ευαγγελισμός »
9/2011 Κτήση τίτλου Ιατρικής ειδικότητας Γαστρεντερολογίας
11/2011-5/2012 Παρακολούθηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Ογκολογία Πεπτικού ( Diplôme Inter Universitaire (DIU) de Cancérologie Digestive – Ile-de- France), Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Paris 5
1/2012-1/2013 Επιστημονικός συνεργάτης στην Ογκολογική- Γαστρεντερολογική Κλινική (Service d’Oncologie Digestive) του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Hôpital Européen Georges Pompidou,στο Παρίσι. Υποτροφία 1 έτους από την Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία για εξειδίκευση στην Ογκολογία Πεπτικού στο ανωτέρω εξειδικευμένο κέντρο.
6/2012 Κτήση Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Ογκολογία Πεπτικού, Diplôme Inter Universitaire (DIU) de Cancérologie Digestive – Ile-de- France.
